۷ بیماری عصبی در گربه ها + روش های پیشگیری و درمان

شناخت بیماری‌های عصبی در گربه‌ها

همانطور که می‌دانیم، سیستم عصبی بسیار پیچیده است و کنترل تمامی جنبه‌های عملکرد زیستی بدن، از رفلکس‌های ساده، حرکت و هماهنگی، هورمون‌ها، گوارش، تنفس تا تفکر را بر عهده دارد. بنابراین، بروز اختلال در این سیستم می‌تواند عواقب شدیدی به دنبال داشته باشد.

از آنجایی که اختلالات عصبی به روش‌های مختلفی خود را نشان می‌دهند، جمع‌آوری اطلاعات کامل درباره علائم، مدت زمان آن‌ها و هرگونه تغییر دیگر بسیار مهم است. محل، نوع و مدت زمان علائم بالینی می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در اختیار ما قرار دهد.

نحوه آسیب دیدن سیستم عصبی تعیین کننده نوع علائم است. برای مثال، عفونت ممکن است علاوه بر علائم اختلال عصبی، نشانه‌های دیگری مانند ترشح از چشم، بینی یا گوش نیز ایجاد کند، در حالی که بیماری‌ای مثل صرع تنها منجر به تشنج می‌شود.

محل مشکل در بدن تعیین کننده اثرات آن است. به عنوان مثال، آسیب یا تومور در ستون فقرات ممکن است باعث ضعف، عدم هماهنگی یا فلج شدن اندام‌ها شود، اما عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار ندهد، در حالی که مشکل در مغز می‌تواند بر تمام یا بخشی از عملکردهای بدن تأثیر بگذارد.

دانستن زمان شروع علائم به تشخیص بیماری یا اختلال کمک می‌کند. برای مثال، گربه مبتلا به اختلال عصبی مادرزادی احتمالاً از سنین پایین یا از بدو تولد علائم داشته است.
تغییرات عصبی ناشی از عفونت ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد تا ظاهر شوند، در حالی که علائم ناشی از تومور یا افزایش سن معمولاً در گربه‌های مسن‌تر دیده می‌شوند و طی هفته‌ها یا ماه‌ها ظاهر می‌شوند.

شایع‌ترین انواع اختلالات عصبی در گربه‌ها چیست؟

اکنون که درک بهتری از چگونگی برخورد با این بیماری‌ در گربه ها پیدا کرده‌ایم، بیایید نگاهی به برخی از نمونه‌های اختلالات عصبی در گربه‌ها بیندازیم:

۱- پریتونیت عفونی گربه (FIP)

شاید تعجب کنید که پریتونیت چه ربطی به اختلالات عصبی دارد. در واقع، نامگذاری آن گمراه کننده است. FIP یک عفونت ویروسی است که توسط نوعی از کروناویروس گربه ایجاد می‌شود. این خانواده از ویروس‌ها باعث ایجاد تعدادی بیماری تنفسی و گوارشی در انسان نیز می‌شود، از جمله کووید-۱۹، سارس و مرس.

شایع‌ترین شکل FIP در گربه‌ها ایجاد تجمع مایع در بدن، به ویژه در حفره شکمی است. به این حالت “FIP مرطوب” نیز گفته می‌شود. شکل دوم مایع کمی تولید می‌کند یا اصلاً تولید نمی‌کند، بنابراین به آن “FIP خشک” گفته می‌شود، اگرچه هر دو شکل می‌توانند همزمان رخ دهند.

FIP خشک می‌تواند بر بسیاری از سیستم‌های بدن، به ویژه چشم‌ها و سیستم عصبی تأثیر بگذارد. این ویروس می‌تواند باعث التهاب، عفونت و خونریزی دردناک در چشم‌ها شود. با رسیدن به مغز، این التهاب باعث افسردگی، تغییرات شخصیتی، تشنج، عدم تعادل در راه رفتن، کما و مرگ می‌شود.

بیشتر موارد FIP فعال در گربه‌های زیر دو سال دیده می‌شود؛ با این حال، این ویروس می‌تواند سال‌ها به صورت خاموش باقی بماند و در هر سنی فعال شود. علائم بالینی این ویروس معمولاً به سرعت، در طی چند روز یا هفته، پیشرفت می‌کنند.

تا سال ۲۰۲۲، بیماری FIP همواره کشنده بود. پس از شیوع بیماری کووید-۱۹، داروی رمدسیویر نتایج امیدوارکننده‌ای در درمان موثر ویروس کرونا گربه نشان داد. با این حال، قیمت و در دسترس نبودن این دارو استفاده از آن را در دامپزشکی محدود کرده است.

۲- التهاب گوش (Otitis)

عفونت گوش گاهی ممکن است علائمی شبیه به مشکلات عصبی ایجاد کند، اما همچنین می‌تواند باعث اختلالات عصبی واقعی شود. اگر عفونت در قسمت خارجی گوش گربه (التهاب گوش خارجی) وجود داشته باشد، ممکن است به دلیل درد و التهاب در گوش، سر خود را کج کند، اما این کج شدن سر نشان‌دهنده مشکل عصبی نیست.

اگر عفونت به گوش میانی (التهاب گوش میانی) یا گوش داخلی (التهاب گوش داخلی) برسد، التهاب اعصاب صورت باعث سندرم هورنر یا اختلال در سیستم تعادلی می‌شود. علائم بیماری تعادلی شامل عدم هماهنگی، چرخیدن، کج شدن سر و حرکت سریع چشم‌ها به نام نیستاگموس است. در موارد شدید، عفونت و التهاب می‌تواند از طریق اعصاب به سمت مغز حرکت کند که می‌تواند علائم عصبی شدیدتری مانند افسردگی، تغییرات رفتاری و تشنج ایجاد کند.

علائم عصبی مرتبط با التهاب گوش ممکن است طی چند ساعت ظاهر شود، اما معمولاً با علائم ناراحتی و تحریک گوش همراه است. گربه‌هایی که سابقه‌ی مکرر التهاب گوش خارجی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به التهاب گوش میانی یا داخلی هستند، همچنین گربه‌هایی که دارای پولیپ گوش هستند نیز در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

درمان التهاب گوش ممکن است شامل قطره گوش، آنتی‌بیوتیک خوراکی و استروئید باشد. دامپزشک احتمالا از عفونت نمونه‌برداری می‌کند تا با کشت و آزمایش حساسیت، آنتی‌بیوتیک مناسب انتخاب شود. در مواردی که درمان‌های معمول جواب ندهد، ممکن است برای تشخیص و درمان بیشتر، سی‌تی اسکن لازم باشد. در اکثر موارد، پیش‌آگهی خوب است، به شرطی که آسیبی دائمی به اعصاب وارد نشده باشد.

۳- تومورهای مغزی و نخاعی در گربه‌ها (Neoplasia)

خوشبختانه تومورهای مغزی و نخاعی در گربه‌ها زیاد رایج نیستند و به ندرت در گربه‌های زیر ۱۰ سال دیده می‌شوند. علائم بالینی ناشی از تومورهای مغز و نخاع بستگی زیادی به محل تومور، نوع آن و سرعت رشدش دارد. برخی از تومورها خوش‌خیم هستند و ممکن است سال‌ها بدون نشان دادن هیچ علامت بالینی رشد کنند، در حالی که تومورهای بدخیم به بافت‌های دیگر حمله می‌کنند. تومورهای بدخیم در سایر قسمت‌های بدن نیز ممکن است به مغز گسترش پیدا کنند.

یکی از شایع‌ترین علائم بالینی تومورهای مغزی، تشنج است. همچنین تغییرات شخصیتی، بی‌حالی، افسردگی، عدم هماهنگی، کج شدن سر، حرکت غیرارادی چشم‌ها و بی‌اشتهایی از دیگر علائم رایج هستند. تومورهای واقع در نخاع بیشتر منجر به ضعف، لرزش یا فلج شدن اندام‌ها می‌شوند و ممکن است باعث بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع نیز شوند.

گزینه‌های درمانی برای تومورهای مغزی یا نخاعی در گربه‌ها اغلب محدود است. این محدودیت به دلیل ساختار پیچیده این اندام‌ها، هزینه‌های درمان و عوارض جانبی آن است. بسته به نوع و محل تومور، درمان ممکن است شامل جراحی، پرتودرمانی یا مدیریت دارویی علائم بالینی، به ویژه در موارد تشنج، باشد. بنابراین، پیش‌بینی بهبودی در این موارد معمولاً محتاطانه است. در اکثر موارد، اگر آسیبی به اعصاب وارد نشود، پیش‌بینی بهبودی مطلوب است.

۴- صرع و تشنج (Epilepsy/Seizures)

صرع معمولاً در گربه‌هایی که کمتر از ۷ سال سن دارند، بروز می‌کند. در فاصله بین حملات، گربه کاملاً طبیعی به نظر می‌رسد. گربه‌های مبتلا به صرع ممکن است چندین ماه بدون حمله باشند، اما به مرور زمان، تعداد حملات افزایش می‌یابد. برخلاف سگ‌ها، گربه‌ها بیشتر دچار تشنج‌های جزئی (کانونی) می‌شوند که در آن بخشی از بدن دچار تشنج می‌شود، بدون اینکه گربه هوشیاری خود را از دست بدهد.

برای تشخیص دقیق صرع، نیاز به آزمایش‌های مختلفی است تا بتوان علل خارج و داخل جمجمه‌ای تشنج، مانند آزمایش خون، سونوگرافی و سی‌تی اسکن را رد کرد. اگر تشنج‌ها پس از ۱۰ تا ۱۲ سالگی شروع شوند یا همراه با علائم عصبی دیگری باشند، تشخیص صرع معمولاً منتفی می‌شود.

• تشنج‌های ژنتیکی/ایدیوپاتیک (یا همان صرع): این نوع تشنج‌ها دارای منشأ ژنتیکی بوده و علت دقیق آن‌ها مشخص نیست.
• تشنج‌های ثانویه (ساختاری): این نوع تشنج‌ها در اثر تومورهای مغزی یا بیماری‌هایی که مستقیماً بافت مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهند (بیماری داخل جمجمه‌ای) ایجاد می‌شوند.
• تشنج‌های واکنشی: این نوع تشنج‌ها در پاسخ به عوامل خارجی مانند التهاب، سموم، تب و … که خارج از مغز (بیماری خارج جمجمه‌ای) قرار دارند، رخ می‌دهند

در صورتی که تشنج گربه ثانویه یا واکنشی باشد، درمان (و موفقیت آن) به علت اصلی بستگی دارد. درمان صرع گربه معمولاً شامل استفاده از داروهای ضد تشنج است، اما ممکن است تا زمانی که تشنج‌ها مکرر و شدید نشوند، شروع نشود. پیش‌آگهی برای گربه‌های مبتلا به صرع به پاسخ آن‌ها به درمان بستگی دارد.

۵- هیپوپلازی مخچه در گربه‌ها (Cerebellar Hypoplasia)

هیپوپلازی مخچه یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی مادرزادی در گربه‌ها است که حیوان می‌تواند با آن تا آخر عمر زندگی کند. گربه‌های مبتلا به این بیماری از بدو تولد دچار مشکل می‌شوند و با بزرگ‌تر شدن، علائم آن بیشتر مشخص می‌شود. به همین دلیل، گاهی به آن‌ها گربه‌های لرزان یا دست و پا چلفتی گفته می‌شود.

اگر یک گربه ماده در دوران بارداری به ویروس پانلوکوپنی (که به بیماری طاعون گربه‌ها هم معروف است) مبتلا شود، این ویروس می‌تواند رشد مخچه جنین را مختل کند. مخچه مسئول هماهنگی حرکات بدن با مغز است. بنابراین، گربه‌های مبتلا به هیپوپلازی مخچه بسته به شدت بیماری، دچار درجات مختلفی از عدم هماهنگی، لرزش و مشکل در حفظ تعادل می‌شوند.

در حال حاضر درمانی برای این بیماری وجود ندارد و در بسیاری از موارد، گربه‌های کوچک به دلایل انسانی، اوتانازی (مرگ آرام و بدون درد) می‌شوند. با این حال، با صبر، پشتکار و حمایت، برخی از گربه‌های کوچک می‌توانند بر این اختلال غلبه کرده و کیفیت زندگی خوبی داشته باشند.

۶- آسیب‌دیدگی (Trauma)

تصادفات رانندگی شایع‌ترین علت آسیب‌های مغزی هستند. علائم بالینی بستگی به نوع، محل و شدت آسیب دارد و ممکن است دائمی یا موقت باشد.

• آسیب‌های لگن و ستون فقرات: این اصطلاح به آسیب‌هایی اشاره دارد که در ناحیه لگن و ستون فقرات رخ می‌دهد. این آسیب‌ها ممکن است در اثر ضربه، سقوط، یا حوادث دیگر ایجاد شوند.
• آسیب‌های ناشی از کشیدن دم: این نوع آسیب زمانی رخ می‌دهد که به طور ناگهانی و با نیروی زیاد، دم حیوانی کشیده شود. این عمل می‌تواند به ستون فقرات، اعصاب و اندام‌های داخلی حیوان آسیب برساند.
• آسیب‌های سر: این عبارت به هرگونه آسیب یا ضربه وارد شده به سر اشاره دارد که ممکن است منجر به جراحات مختلفی از جمله ضرب دیدگی، شکستگی جمجمه، و آسیب مغزی شود.

۷- سندرم اختلال شناختی گربه (CDS)

سندرم اختلال شناختی گربه یا همان زوال عقل گربه، بیماری نسبتا شایعی در گربه‌های پیر است. این بیماری به شکل‌های مختلفی بروز پیدا می‌کند؛ از جمله تغییرات جزئی در شخصیت، بی نظمی در استفاده از جعبه خاک، عادات جدید یا تغییر یافته، یا رفتارهای بی‌هدف.

از آنجایی که بسیاری از این نشانه‌ها را می‌توان با مشکلات رایج پیری مانند بیماری کلیوی، التهاب مثانه، پرکاری تیروئید یا آرتروز اشتباه گرفت، بسیار مهم است که قبل از نادیده گرفتن این تغییرات به عنوان «پیری طبیعی»، گربه خود را برای معاینه سلامت ببرید.

متاسفانه درمان قطعی برای بیماری اختلال شناختی در گربه‌ها وجود ندارد، درست مانند انسان‌ها. با این حال، برخی مکمل‌ها و داروها می‌توانند به بهبود عملکرد شناختی گربه‌ها کمک کنند. بنابراین اگر فکر می‌کنید گربه سالمند شما ممکن است به کمک نیاز داشته باشد، با دامپزشک مشورت کنید.

نظر شما چیست؟

اختلالات عصبی در گربه‌ها به اندازه خود سیستم عصبی پیچیده و متنوع هستند. از آنجایی که سیستم عصبی در تمام عملکردهای بدن نقش اساسی دارد، هرگونه آسیب، بیماری یا اختلال در آن می‌تواند بر کل بدن تأثیر بگذارد.

گربه‌ها موجودات بسیار مقاوم و سختی هستند و به همین دلیل گفته می‌شود که نه جان دارند. با این حال، آن‌ها نیز در برابر عفونت، آسیب و بیماری آسیب‌پذیر هستند و حتی مشکلات کوچک می‌توانند زمانی که سیستم عصبی درگیر می‌شود، به مشکلات جدی تبدیل شوند. اگر متوجه هرگونه تغییر در رفتار، شخصیت، حرکت یا وضعیت بدن گربه خود شدید، بدون تردید با دامپزشک تماس بگیرید.

آیا در گربه خود علائم عصبی دیده اید؟ اولین قدم شما برای گربه تان چه بود؟ راهکارهای خود را در دیدگاه ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول

بیماری‌های عصبی چگونه بر رفتار گربه تاثیر می‌گذارند؟

بیماری‌های عصبی می‌توانند منجر به تغییرات رفتاری قابل توجهی شوند، مانند افزایش پرخاشگری، گیجی، صدای بیش از حد یا تغییرات در تعاملات اجتماعی. این رفتارها اغلب ناشی از اختلال عملکرد عصبی هستند و ممکن است نیاز به استراتژی‌های مدیریت خاصی برای اطمینان از ایمنی گربه و اعضای خانواده داشته باشند.

آیا استرس می‌تواند باعث بیماری‌های عصبی در گربه‌ها شود؟

در حالی که استرس به تنهایی معمولاً باعث بیماری‌های عصبی نمی‌شود، اما می‌تواند شرایط عصبی موجود را تشدید کند یا علائم را در گربه‌های مستعد تحریک کند. مدیریت استرس از طریق محیط آرام، روتین و فعالیت‌های غنی‌سازی برای گربه‌های مبتلا به مشکلات سیستم عصبی ضروری است.

علائم رایج بیماری‌های عصبی در گربه‌ها چیست؟

علائم رایج شامل: تشنج یا حمله، از دست دادن تعادل یا هماهنگی (آتاکسی)، لرزش یا تکان خوردن عضلات، ضعف یا فلج، به خصوص در اندام‌ها، کج شدن سر یا چرخیدن، مشکلات بینایی یا کوری، صدای زیاد یا گیجی، می توان اشاره کرد.

آیا بیماری‌های عصبی در گربه‌ها قابل درمان هستند؟

درمان بستگی به علت اصلی دارد؛ برخی از شرایط قابل کنترل هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است چالش برانگیزتر باشند. باید بدانید که داروی ضد تشنج برای تشنج، آنتی بیوتیک برای عفونت‌ها یا داروهای ضد التهاب برای برخی شرایط جهت درمان بیماری های عصبی گربه اتسفاده می شود.

همچنین ممکن است برای تومورها یا اصلاح مشکلات ساختاری لازم به جراحی باشد. در ضمن در مواردی که درمان امکان پذیر نیست، مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی در اولویت است.

آیا بیماری‌های عصبی در گربه‌ها کشنده هستند؟

همه بیماری‌های عصبی در گربه‌ها کشنده نیستند، اما برخی از آن‌ها می‌توانند تهدید کننده زندگی باشند، به خصوص اگر درمان نشوند. تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب می‌تواند نتایج را بهبود بخشد. شرایطی مانند صرع خود ایمنی اغلب با دارو قابل کنترل است و به گربه اجازه می‌دهد تا زندگی نسبتاً نرمالی داشته باشد. با این حال، بیماری‌هایی مانند هاری یا FIP پیشرفته معمولاً کشنده هستند.