بیماری کلسی ویروس گربه ها چیست و چگونه درمان می شود؟

معرفی بیماری کلسی ویروس گربه ها

کلسی ویروس گربه ای (Feline Calicivirus یا FCV) یکی از ویروس های مهم و شایع در بین بیماری های ویروسی گربه ها محسوب می شود که عمدتاً با درگیری دستگاه تنفسی فوقانی، حفره دهانی و در برخی موارد مفاصل همراه است. این ویروس از خانواده Caliciviridae و از نوع RNA ویروس های تک رشته ای بدون پوشش است که به دلیل ساختار ژنتیکی خود، توانایی بالایی در جهش و تنوع سویه ای دارد.

های دهانی، ذات الریه، التهاب مفاصل و در موارد نادر، نارسایی چند عضوی همراه است. انتشار سریع این ویروس، به ویژه در مکان هایی با تراکم بالای گربه ها مانند پناهگاه ها، پانسیون ها و مراکز پرورش، یکی از چالش های جدی در کنترل آن به شمار می رود. از آنجا که برخی گربه ها می توانند پس از بهبودی ظاهری همچنان ناقل خاموش ویروس باشند، شناسایی و جداسازی به موقع، رعایت بهداشت محیط، و انجام واکسیناسیون منظم از ارکان اساسی در پیشگیری و مدیریت این بیماری تلقی می شوند.

علائم کلسی ویروس در گربه ها

برخی از گربه ها ممکن است به کلسی ویروس آلوده شوند، اما هیچ علامت بالینی از خود نشان ندهند. با این حال، در مواردی که علائم بروز می کنند، شدت آن ها می تواند از خفیف تا بسیار شدید متغیر باشد و در موارد شدید، حتی ممکن است به مرگ گربه منجر شود. شایع ترین علائم این بیماری عبارت اند از:

• عطسه
• ترشحات بینی
• زخم و ترک خوردگی سطح بینی (که باعث باز شدن پوست آن ناحیه می شود)
• ورم ملتحمه چشم (التهاب چشم)
• ترشحات چشمی

علاوه بر این، گربه ی مبتلا ممکن است دچار علائم زیر نیز شود:

• زخم هایی در لب، زبان یا سایر نواحی دهان که معمولاً با ریزش بزاق همراه است
• تب
• بی حالی و کاهش سطح انرژی
• کم آبی بدن
• بی اشتهایی شدید که ناشی از گرفتگی شدید بینی یا زخم های دهانی دردناک است

در موارد شدیدتر، بیماری می تواند با علائم پیشرفته تری همراه باشد، از جمله:

• ذات الریه (پنومونی) که با سرفه یا سختی در تنفس همراه است
• التهاب مفاصل که باعث لنگیدن یا تورم مفصل های درگیر می شود
• التهاب دیواره رگ های خونی (واسکولیت) که می تواند منجر به نارسایی چند عضو و مرگ شود. علائم مرتبط با این حالت عبارت اند از: تورم در صورت یا پاها، زخم های پوستی، خونریزی از بینی و وجود خون در مدفوع

علل بروز بیماری کلسی ویروس در گربه ها

ویروس کلسی گربه (FCV) از طریق ترشحات بدن مانند بینی، دهان و چشم ها گربه آلوده دفع می شود. یک گربه سالم می تواند از دو طریق به این ویروس مبتلا شود:

1. تماس مستقیم با ترشحات آلوده یک گربه بیمار
2. تماس غیرمستقیم با وسایلی که با این ترشحات آلوده شده اند، مانند ظروف غذا یا آب، جعبه حمل، سطوح مختلف محیط و یا دست انسان

پس از ورود ویروس به بدن، FCV به سلول های بینی، گلو، دهان و لوزه ها حمله می کند. برخی از سویه های تهاجمی تر این ویروس حتی می توانند ریه ها، مفاصل و کلیه ها را نیز درگیر کنند. علائم بیماری معمولاً ۲ تا ۶ روز پس از تماس با ویروس ظاهر می شوند.

جالب است بدانید که ویروس FCV دارای سویه های متعددی است. گاهی ممکن است بیش از یک سویه به طور هم زمان گربه های موجود در یک محیط را آلوده کرده باشد. همچنین این ویروس توانایی جهش و ایجاد سویه جدید را درون بدن گربه دارد. شدت بیماری نیز بسته به نوع سویه متفاوت است و می تواند از فرم خفیف تا بسیار شدید و مرگبار متغیر باشد.

چگونه دامپزشکان کلسی ویروس را در گربه ها تشخیص می دهند؟
تشخیص کلسی ویروس گربه ها

آزمایش های آزمایشگاهی مانند شمارش کامل سلول های خونی (CBC) و بررسی شیمی خون، مستقیماً ویروس کلسی (FCV) را شناسایی نمی کنند اما می توانند در بررسی وجود بیماری های هم زمان یا عفونت های دیگر در بدن گربه مفید باشند.

اگر گربه ای با سابقه سرفه به دامپزشک مراجعه کند، ممکن است تصویربرداری از قفسه سینه (رادیوگراف) توصیه شود. گرچه این تصویرها نمی توانند ویروس کلسی را به طور خاص نشان دهند اما می توانند وجود ذات الریه (پنومونی) را که از عوارض احتمالی بیماری است، مشخص کنند.

آزمایش های خونی برای اندازه گیری سطح آنتی بادی های FCV (تعیین تیتر آنتی بادی) نیز امکان پذیر است اما یک نتیجه مثبت یا بالا در این آزمایش، ممکن است هم به دلیل آلودگی طبیعی و هم به دلیل واکسیناسیون گربه باشد. بنابراین با این آزمایش به تنهایی نمی توان تشخیص دقیقی از منبع ویروس داد.

آزمایش PCR (واکنش زنجیره ای پلیمراز) یکی از روش های تخصصی تر تشخیص این ویروس است که از طریق نمونه برداری با سواب از بینی، داخل پلک ها و یا دهان انجام می شود. همچنین در مراحل اولیه بیماری می توان آزمایش PCR را بر روی خون، مدفوع یا ادرار نیز انجام داد.

اما باید توجه داشت که بخش بزرگی از گربه های به ظاهر سالم، ناقل مزمن ویروس FCV هستند. بنابراین مثبت بودن نتیجه آزمایش PCR یا وجود ویروس در بدن به تنهایی به معنای علت اصلی بروز علائم بالینی نیست و باید در کنار معاینات بالینی و بررسی دقیق سابقه پزشکی حیوان ارزیابی شود.

نحوه درمان عفونت کلسی ویروس در گربه ها

در حال حاضر، مراقبت حمایتی بهترین و مؤثرترین روش درمان برای گربه های مبتلا به FCV محسوب می شود، زیرا درمان اختصاصی برای خود ویروس وجود ندارد.

اقدامات درمانی حمایتی:

• استنشاق بخار: گربه را روزانه دوبار به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در حمامی گرم و بخارآلود قرار دهید. این کار به کاهش گرفتگی بینی کمک می کند.
• تغذیه مناسب: تغذیه برای گربه های بیمار بسیار مهم است، زیرا زخم های دهانی و گرفتگی بینی می توانند مانع از خوردن غذا شوند. در این مواقع، غذاهایی با بوی قوی مانند غذای کنسروی گرم شده (نه سرد یا خشک) می تواند بیشتر گربه را به خوردن ترغیب کند.
• پاک سازی ترشحات: با استفاده از دستمال مرطوب و گرم، ترشحات چشم و بینی را به آرامی پاک کنید. گربه های بیمار معمولاً خودشان را نظافت نمی کنند، به ویژه اگر زخم های دهانی داشته باشند.

داروهای مورد استفاده در درمان:

اگرچه استفاده از داروهای ضدویروسی رایج نیست، اما برخی داروها در کاهش علائم مفیدند:

• مسکن ها: برای کاهش درد ناشی از زخم های دهان یا بینی تجویز می شوند.
• آنتی بیوتیک خوراکی: برای درمان عفونت های باکتریایی ثانویه در بینی، ریه یا دهان.
• قطره یا پماد آنتی بیوتیکی چشمی: در صورت وجود عفونت چشمی استفاده می شود.
• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی خوراکی: برای کاهش تب و التهاب کاربرد دارند.
• مایعات تزریقی (داخل وریدی یا زیرجلدی): در صورت کم آبی بدن گربه تجویز می شوند. این مایعات همچنین به کاهش تب نیز کمک می کنند.

بهبود و مدیریت بیماری کلسی ویروس

بیشتر گربه ها طی ۷ تا ۱۰ روز از بیماری بهبود می یابند. اما باید توجه داشت که بسیاری از آن ها پس از بهبود ظاهری، همچنان ناقل ویروس باقی می مانند و ممکن است برای مدت طولانی از طریق ترشحات دهان و بینی ویروس را دفع کنند.

گربه هایی که به ناقل مزمن تبدیل می شوند، ممکن است بعدها دچار التهاب مزمن دهان و لثه (ژنژیویت/استوماتیت) شوند و در معرض تشکیل توده های خوش خیم در بینی، دهان یا گوش ها (پولیپ نازوفارنژیال یا گوشی) قرار گیرند.

پیشگیری از بیماری: واکسیناسیون و ایزوله سازی

واکسیناسیون نقش کلیدی در کنترل بیماری دارد. گربه واکسینه شده ممکن است به ویروس آلوده شود، اما یا هیچ علامتی نشان نمی دهد یا فقط علائم خفیفی نسبت به گربه واکسینه نشده دارد.

برنامه واکسیناسیون:

• اولین دوز: ۹ هفتگی
• دوزهای یادآور: در ۱۲ و ۱۵–۱۶ هفتگی
• واکسن تقویتی: در یک سالگی و سپس هر ۱ تا ۳ سال بسته به نوع واکسن مورد استفاده

این واکسن معمولاً به صورت واکسن ترکیبی سه گانه (فقط برای گربه ها) ارائه می شود که FCV را نیز پوشش می دهد.

اقدامات بهداشتی مهم:

• ویروس FCV بسیار مسری است؛ بنابراین گربه بیمار باید در محیطی جداگانه (مانند یک اتاق یا حمام مجزا) نگهداری شود.
• پس از تماس با گربه آلوده، حتماً دست ها را بشویید و در صورت لزوم لباس خود را عوض کنید تا از انتقال ویروس به سایر گربه ها جلوگیری شود.
• تمام وسایلی که با گربه آلوده تماس داشته اند باید به طور کامل شسته و ضدعفونی شوند.
• ویروس می تواند بین ۱ تا ۴ هفته در محیط باقی بماند و در برابر بسیاری از شوینده های معمولی مقاوم است.
• برای ضدعفونی مؤثر سطوح، محلول رقیق شده سفیدکننده (نسبت ۱ قسمت وایتکس به ۳۲ قسمت آب) توصیه می شود؛ این محلول برای شست وشوی سطوح، رختخواب، ظرف غذا و خاک دان گربه مناسب است.

سخن پایانی

بیماری کلسی ویروس گربه گرچه در ظاهر شبیه یک سرماخوردگی ساده به نظر می رسد اما در واقع یکی از مهم ترین و گاهی خطرناک ترین بیماری های ویروسی گربه هاست که در صورت بی توجهی، می تواند به عفونت های شدید تنفسی، زخم های دهانی دردناک، التهاب مفاصل و حتی مرگ حیوان منجر شود. نکته مهم درباره این ویروس، قدرت بالای سرایت آن و همچنین احتمال تبدیل برخی گربه ها به ناقلان مادام العمر است.

تشخیص زود هنگام، مراقبت صحیح، تغذیه مناسب، رعایت بهداشت محیط و مهم تر از همه، واکسیناسیون منظم می تواند از بروز بسیاری از مشکلات پیشگیری کند و ضامن سلامت و آسایش گربه ی عزیزتان باشد. اگر گربه ای دارید یا قصد نگهداری از یکی را دارید، آگاهی از این بیماری و پیشگیری جدی از آن، نشانه مسئولیت پذیری و علاقه ی واقعی شما به این موجود دوست داشتنی است.

سوالات متداول

آیا کلسی ویروس به انسان منتقل می شود؟

خیر، ویروس کلسی گربه ای (FCV) به انسان منتقل نمی شود و خطری برای سلامتی انسان ندارد.

آیا کلسی ویروس به سایر حیوانات خانگی در خانه سرایت می کند؟

این ویروس فقط به گربه های دیگر منتقل می شود و به حیوانات خانگی دیگر مانند سگ ها یا خرگوش ها قابل انتقال نیست.

گربه مبتلا به کلسی ویروس چقدر عمر می کند؟

برخی از گربه ها پس از ابتلا و بهبود ظاهری، ممکن است تا پایان عمر ناقل ویروس باقی بمانند. این گربه ها ظاهراً سالم هستند اما همچنان می توانند ویروس را به گربه های دیگر منتقل کنند.

آیا سگ ها می توانند کلسی ویروس را از گربه ها بگیرند؟

خیر، فقط گربه ها می توانند به ویروس کلسی آلوده شوند و این ویروس به سگ ها منتقل نمی شود.

بهترین روش پیشگیری از کلسی ویروس چیست؟

واکسیناسیون منظم، رعایت بهداشت محیط و جلوگیری از تماس گربه با گربه های آلوده یا ناشناس مؤثرترین روش های پیشگیری هستند.