آیا گربه ها می توانند پنیر بخورند؟ پنیر برای گربه خوبه؟

چرا گربه ها به پنیر علاقه دارند؟

در ظاهر ممکن است عجیب به نظر برسد که یک حیوان گوشت خوار مطلق مانند گربه به ماده ای لبنی مانند پنیر علاقه نشان دهد اما این رفتار ریشه های متعددی دارد؛ از زیست شناسی تا یادگیری محیطی.

نقش بوی چربی و پروتئین در جلب توجه گربه ها

گربه ها حس بویایی بسیار پیشرفته ای دارند، حدود ۱۴ برابر قوی تر از انسان! به گفته National Geographic، گربه ها می توانند بوی ترکیبات پروتئینی و چرب را از فاصله زیاد تشخیص دهند. پنیر، به ویژه انواعی مانند چدار یا پارمزان، سرشار از کازئین است؛ پروتئینی که نه تنها برای انسان، بلکه برای بسیاری از گوشت خواران نیز جذاب است. همچنین چربی موجود در پنیر باعث ترشح دوپامین در مغز حیوان می شود که نوعی احساس رضایت ایجاد می کند.

مزه قوی، شور و بافت وسوسه انگیز

بافت نرم پنیر برای گربه ها شبیه بافت گوشت نیم پز یا دل ودمش است، چیزی که در رژیم غذایی طبیعی آن ها وجود دارد. همچنین طبق تحقیق منتشرشده در Frontiers in Veterinary Science، مزه شور یا طعم های غالب برای گربه هایی که رژیم یکنواخت دارند، می تواند محرک باشد و نوعی تنوع غذایی جذاب ایجاد کند.

نقش رفتار تقلیدی و یادگیری از انسان

در تجربه ای که خودم با گربه ای خانگی داشتم، بارها دیده ام که گربه وقتی من در حال خوردن چیزی بودم، به دلیل یادگیری مشاهده ای به آن علاقه نشان داده است. این همان چیزی است که در رفتارشناسی حیوانات با عنوان social facilitation شناخته می شود. یعنی حیوان با مشاهده رفتار اعضای گروه یا انسان ها، به رفتار مشابه گرایش پیدا می کند. پنیر به عنوان خوراکی ای که اغلب در خانه ها استفاده می شود، می تواند از این طریق توجه گربه را جلب کند.

آیا خوردن پنیر برای گربه ها بی خطر است؟

درست است که گربه ها به پنیر علاقه مندند  اما باید توجه داشت که بسیاری از آن ها عدم تحمل لاکتوز دارند. طبق اعلام American Society for the Prevention of Cruelty to Animals (ASPCA)، لاکتوز موجود در محصولات لبنی می تواند باعث نفخ، اسهال یا دل درد در گربه ها شود. بنابراین اگر هم گربه ای به پنیر علاقه مند است، دادن آن باید در مقدار بسیار کم و کنترل شده انجام گیرد.

مزایای احتمالی پنیر برای گربه ها؛ آیا می توان از آن به عنوان مکمل استفاده کرد؟

درست است که پنیر بخشی از رژیم غذایی طبیعی گربه ها نیست اما در برخی موقعیت ها می توان از آن به شکل هدفمند استفاده کرد؛ البته به شرط شناخت کامل وضعیت سلامتی گربه.

۱- منبع پروتئین و کلسیم اما نه برای همه

بسیاری از پنیرهای کهنه مثل چدار، گودا یا پارمزان، در فرآیند تخمیر مقدار زیادی از لاکتوز خود را از دست می دهند. این باعث می شود که برای برخی گربه ها به خصوص آن هایی که تحمل مقدار کمی لاکتوز را دارند، مصرف اندک این پنیرها مشکلی ایجاد نکند. به گفته PetMD، این نوع پنیرها می توانند به عنوان مکملی کوچک برای تأمین پروتئین و کلسیم استفاده شوند، به ویژه در گربه های مسن یا دارای مشکلات استخوانی.

در تجربه ای که با گربه ای سالخورده داشتم، اضافه کردن مقدار بسیار کمی پنیر چدار (حدود نصف قاشق چای خوری) هفته ای دو بار، کمک قابل توجهی به افزایش اشتهایش کرد. با این حال، دامپزشک تأکید کرد که این کار تنها در صورت عدم بروز نشانه های گوارشی قابل تکرار است.

۲- راهکاری برای پنهان سازی داروهای دهانی

یکی از چالش های بزرگ در مراقبت از گربه ها، خوراندن قرص و داروهای خوراکی است. برخی صاحبان حیوانات خانگی از گوشت یا کره بادام زمینی استفاده می کنند اما تجربه من نشان داد که یک تکه کوچک پنیر چرب (مثل بری یا چدار) که قرص داخل آن پنهان شود، معمولاً بهتر از روش های دیگر جواب می دهد.

مطالعه ای که در Journal of Feline Medicine and Surgery منتشر شده، نشان می دهد که گربه ها داروهایی که در غذاهای بافت دار و بوی قوی مخفی شده اند، راحت تر می پذیرند. البته باز هم شرط اصلی، تحمل گوارشی پنیر در گربه است.

۳- میان وعده ای کم کربوهیدرات و پرکالری

در مواردی که گربه نیاز به دریافت انرژی سریع دارد، مثلاً بعد از جراحی یا در دوره نقاهت، یک میان وعده چرب اما بدون کربوهیدرات ساده، می تواند مفید باشد. پنیر این ویژگی را دارد. به گفته Veterinary Nutrition Group، اگر گربه به چربی حیوانی واکنش بدی نشان ندهد، مصرف کنترل شده پنیر می تواند گزینه ای موقت برای تقویت بدن او باشد.

اما باید تأکید کرد که چنین مصرفی باید به ندرت و فقط با تأیید دامپزشک انجام شود. پنیر نباید به هیچ وجه جایگزین منابع اصلی غذای گربه شود، چرا که فاقد بسیاری از اسیدهای آمینه ضروری مانند تورین است.

خطرات و معایب مصرف پنیر برای گربه ها

هرچند گربه ها ممکن است به ظاهر پنیر را دوست داشته باشند اما مصرف آن می تواند در بسیاری از موارد به مشکلات جدی برای سلامت آن ها منجر شود.

لاکتوز؛ دشمن پنهان در لبنیات

گربه ها در دوران نوزادی آنزیم لاکتاز را تولید می کنند که برای تجزیه لاکتوز (قند طبیعی موجود در شیر) لازم است. اما با ورود به بزرگسالی، سطح این آنزیم به شدت کاهش می یابد. نتیجه ی این فرایند، عدم تحمل لاکتوز است که در بیش از ۷۰٪ از گربه های بالغ دیده می شود. حتی مقدار بسیار کمی پنیر می تواند ظرف چند ساعت باعث نفخ شدید و اسهال شود، که این موضوع نشان می دهد واکنش گوارشی گربه ها به لبنیات ممکن است حتی با دوزهای اندک نیز شدید و سریع باشد.

چربی و نمک؛ دو عامل خطرساز و پرمصرف

بسیاری از پنیرها مانند گودا، چدار و پارمزان دارای چربی های اشباع بالایی هستند که مصرف مداوم آن ها ممکن است خطر ابتلا به مشکلاتی مانند پانکراتیت مزمن و افزایش چربی خون را در گربه ها افزایش دهد، مشکلاتی که معمولاً تشخیص و درمان آن ها دشوار است.
علاوه بر این، مقدار زیاد نمک، به ویژه در پنیرهای صنعتی، می تواند تهدیدی جدی برای سلامت گربه ها باشد و منجر به افزایش فشار خون، آسیب کلیوی و دهیدراسیون شود، اختلالاتی که گاه تا مراحل پیشرفته بدون نشانه باقی می مانند.

افزودنی ها و سموم پنهان؛ یک لقمه مهلک

برخی از انواع پنیرها با افزودنی هایی مانند سیر، پیاز، فلفل سیاه، قارچ و کپک های خوراکی تهیه می شوند؛ موادی که می توانند برای گربه ها به شدت خطرناک و سمی باشند. برای نمونه، حتی مقدار اندکی سیر یا پیاز ممکن است موجب بروز کم خونی همولیتیک در گربه شود؛ حالتی که در آن گلبول های قرمز بدن تخریب می گردند.

همچنین کپک های موجود در پنیرهایی مانند روکفور یا بری می توانند ترکیباتی به نام مایکوتوکسین تولید کنند؛ موادی که ممکن است در گربه ها باعث استفراغ، لرزش عضلانی، تب و در موارد شدیدتر، تشنج یا حتی مرگ شوند. لازم است که توجه کنید برخی پنیرهای رایج در بازار حاوی ترکیباتی اند که هرچند برای انسان بی ضرر محسوب می شوند اما می توانند برای گربه ها خطرآفرین باشند.

کدام پنیرها مجاز هستند؟

نوع پنیر	مناسب برای گربه؟	توضیح
چدار	بله (در حجم بسیار کم)	لاکتوز کم
سوئیسی	بله	پروتئین بالا، چربی و لاکتوز کم
گودا	بله (با احتیاط)	چرب، سفت، دیر هضم
پنیر بز	خیر	چربی زیاد با لاکتوز نسبتاً کم
بری	خیر	نرم، پرلاکتوز، سمی احتمالی
آبی	خیر	حاوی کپک سمی برای گربه
موزارلا	خیر	چربی و لاکتوز بالا
پنیر خامه ای	خیر	لاکتوز بسیار بالا

پنیر خوردن بچه گربه ها

برخلاف باور عمومی، حتی بچه گربه نیز توانایی هضم لاکتوز را برای همیشه حفظ نمی کنند.

کاهش تدریجی لاکتاز؛ آغاز مشکل از دوران شیرخوارگی

بچه گربه ها در بدو تولد، به دلیل تغذیه از شیر مادر، آنزیم لاکتاز را در بدن خود تولید می کنند؛ این آنزیم برای تجزیه لاکتوز ضروری است. این توانایی با قطع شدن شیر مادر و آغاز تغذیه جامد، به تدریج کاهش می یابد. یعنی تا پیش از سه ماهگی، حتی در بچه گربه ها نیز عدم تحمل لاکتوز می تواند آغاز شود.

مشکلات گوارشی جدی؛ از اسهال تا دهیدراسیون شدید

زمانی که لاکتوز تجزیه نشود، در روده باقی می ماند و توسط باکتری ها تخمیر می شود؛ فرآیندی که باعث نفخ، دل درد و اسهال شدید می شود. در بدن کوچک و حساس بچه گربه ها، این اسهال می تواند به سرعت منجر به کم آبی شدید (dehydration) شود، یکی از اصلی ترین دلایل مرگ و میر در گربه های کمتر از ۱۲ هفته.

چربی بالا و فشار روی کبد

پنیرهای پرچرب، مانند چدار یا گودا، علاوه بر لاکتوز، دارای میزان بالایی از چربی های اشباع هستند. سیستم گوارشی ناپایدار و در حال رشد بچه گربه ها توان پردازش چنین چربی هایی را ندارد. طبق هشدار ASPCA، مصرف چنین مواد غذایی می تواند منجر به کاهش عملکرد کبدی، یبوست و حتی تشنج در بچه گربه ها شود.

مرگ ناشی از تغذیه نادرست؛ واقعیتی مستند

شاید اغراق آمیز به نظر برسد اما گزارش هایی در Pet Poison Helpline منتشر شده اند که نشان می دهند مصرف محصولات لبنی مانند پنیر، به ویژه آن هایی که حاوی افزودنی هایی مثل سیر یا نمک بالا هستند، در مواردی باعث مرگ گربه های زیر سه ماه شده است. این نشان می دهد که بی توجهی به رژیم غذایی بچه گربه ها، می تواند هزینه ای سنگین داشته باشد.

چگونه در صورت ضرورت به گربه پنیر بدهیم؟

اگر به هر دلیل خاص مثلاً برای جایزه دادن در آموزش یا به عنوان ابزار پنهان کردن دارو ناچار هستید به گربه تان پنیر بدهید، رعایت چند نکته حیاتی است:

• پیش از هر چیز با دامپزشک مشورت کنید. گربه ها موجوداتی با سیستم گوارشی حساس هستند و برخی از آن ها ممکن است به مواد لبنی واکنش های شدیدی نشان دهند. بنابراین پیش از وارد کردن هر ماده ی جدیدی به رژیم غذایی گربه، از دامپزشک حیوان مشاوره بگیرید.
• از پنیرهای بدون لاکتوز و کم چرب استفاده کنید. پنیر معمولی حاوی لاکتوز است که اکثر گربه های بالغ قادر به هضم آن نیستند. لاکتوز می تواند باعث اسهال، دل پیچه و استفراغ شود. همچنین چربی بالا در پنیر ممکن است به مشکلاتی نظیر چاقی و پانکراتیت منجر شود. بنابراین اگر قرار است پنیر بدهید، نوع کم چرب و بدون لاکتوز را انتخاب کنید.
• مقدار مصرف را بسیار محدود نگه دارید. مصرف پنیر برای گربه باید به عنوان تنقلات بسیار محدود در نظر گرفته شود. یک تکه کوچک به اندازه یک مکعب تاس (حدود یک سانتی متر) حداکثر دو بار در هفته کافی است. مصرف بیشتر از این مقدار می تواند به مشکلات گوارشی یا تجمع کالری اضافه منجر شود.
• پس از مصرف، واکنش گربه را دقیقاً بررسی کنید. به علائمی مانند اسهال، استفراغ، بی حالی یا بی اشتهایی توجه داشته باشید. اگر هر یک از این نشانه ها ظاهر شدند، بلافاصله دادن پنیر را متوقف کرده و با دامپزشک مشورت کنید.
• از دادن مداوم یا بلندمدت پنیر به گربه اجتناب کنید. حتی اگر گربه تان به پنیر حساسیت نشان ندهد، مصرف مداوم آن می تواند زمینه ساز بروز چاقی، نارسایی کلیوی یا مشکلات دیگر شود. پنیر باید یک خوراکی استثنایی باقی بماند، نه بخشی از رژیم غذایی همیشگی.

در چه شرایطی نباید به گربه پنیر داد؟

در برخی موارد، مصرف پنیر برای گربه ها به طور کامل ممنوع است و باید با دقت از آن استفاده شود:

• گربه هایی که به لاکتوز حساس هستند: این گربه ها پس از مصرف هرگونه لبنیات دچار علائمی چون نفخ، گاز، اسهال یا استفراغ می شوند. مصرف پنیر برای این گربه ها می تواند خطرناک باشد.
• گربه هایی که دچار چاقی یا اضافه وزن هستند: پنیر غذایی پرکالری و پرچرب است و مصرف آن می تواند وضعیت چاقی را تشدید کند و خطر ابتلا به بیماری های متابولیک را افزایش دهد.
• گربه های مبتلا به بیماری های خاص: گربه هایی که با مشکلات کلیوی، بیماری کبدی، پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)، دیابت یا سندرم التهاب روده (IBD) مواجه هستند، باید از رژیم غذایی کم چرب، کم نمک و بسیار دقیق پیروی کنند. پنیر، به دلیل ترکیبات چرب، نمک بالا و حضور احتمالی افزودنی ها، می تواند برای این دسته از گربه ها بسیار مضر باشد و علائم بیماری آن ها را تشدید کند.

آیا پنیر خوراکی مناسبی برای گربه هاست؟

با استناد به منابع معتبر دامپزشکی و تحقیقاتی، مشخص است که پنیر به طور کلی نمی تواند بخشی سالم یا ضروری از رژیم غذایی گربه ها باشد. گربه ها به طور طبیعی موجوداتی گوشت خوار هستند و سیستم گوارشی آن ها برای هضم لاکتوز، که در پنیر وجود دارد، بهینه سازی نشده است. Cornell University College of Veterinary Medicine اشاره می کند که بیشتر گربه ها پس از دوران نوزادی، دچار عدم تحمل لاکتوز می شوند که مصرف لبنیات را به یک عامل بالقوه برای بروز ناراحتی های گوارشی تبدیل می کند.

از سوی دیگر، محتوای بالای چربی و نمک در بسیاری از انواع پنیر می تواند منجر به اضافه وزن و مشکلات قلبی در گربه ها شود. بر اساس گزارش Pet Poison Helpline، مصرف مداوم یا مقادیر بالای پنیر ممکن است به بروز مشکلات گوارشی، استفراغ یا اسهال منجر شود و هیچ گونه ارزش تغذیه ای منحصر به فردی که مکمل رژیم گربه ها باشد در آن وجود ندارد.

بنابراین اگرچه مقدار بسیار کم پنیر احتمالاً خطر فوری ایجاد نمی کند اما با توجه به نبود ارزش غذایی مشخص، خطر بروز واکنش های گوارشی و ترکیبات ناسازگار با فیزیولوژی گربه، پنیر انتخاب مناسبی برای تغذیه این حیوانات محسوب نمی شود. از نظر علمی و دامپزشکی، حذف پنیر از رژیم گربه و جایگزینی آن با تشویقی های مخصوص حیوانات خانگی، انتخابی ایمن تر و سازگارتر با سلامت بلندمدت آن هاست.

سوالات متداول

آیا پنیر برای همه گربه ها مضر است؟

خیر. اما بیشتر گربه ها نسبت به لاکتوز حساس هستند و نمی توانند آن را هضم کنند، بنابراین مصرف آن باید محدود شود.

آیا بچه گربه ها می توانند پنیر بخورند؟

خیر. سیستم گوارشی آن ها بسیار حساس است و مصرف پنیر ممکن است باعث اسهال یا حتی مرگ شود.

از چه نوع پنیری می توان برای گربه استفاده کرد؟

پنیر چدار، سوئیسی یا گودا در حجم بسیار کم و بدون افزودنی می توانند مناسب باشند.

چطور بفهمم گربه ام به پنیر حساس است؟

اگر بعد از خوردن پنیر علائمی مانند اسهال، استفراغ، بی حالی یا نفخ دیدید، گربه تان به پنیر حساس است.

آیا می توان از پنیر برای دادن دارو به گربه استفاده کرد؟

بله، در صورت عدم حساسیت گربه، می توان از پنیر برای پنهان سازی قرص استفاده کرد؛ اما نباید به طور مداوم تکرار شود.