علائم انسداد روده در گربه ها + درمان انسداد دستگاه گوارش گربه

انسداد روده در گربه ها چیست؟

انسداد روده یا گرفتگی روده یک وضعیت اورژانسی و خطرناک است، زمانی رخ می دهد که مسیر روده ها به طور جزئی یا کامل مسدود شود و مانع از عبور مواد غذایی، مایعات و گازها در دستگاه گوارش شود. این مشکل می تواند باعث بروز علائمی مانند استفراغ، درد شکمی، بی حالی، کاهش اشتها و یبوست شود. در صورت عدم درمان، این وضعیت می تواند به مشکلات جدی تری مانند کم آبی بدن، نکروز (مرگ بافتی) در روده و حتی مرگ گربه منجر شود.

اصطلاحات انسداد گوارشی (GI obstruction) و انسداد روده ای (intestinal blockage) اغلب به جای یکدیگر استفاده می شوند، اما تفاوت مهمی دارند. انسداد گوارشی به گرفتگی در هر قسمت از دستگاه گوارش، از جمله معده، روده کوچک و روده بزرگ گفته می شود، درحالی که انسداد روده ای فقط به گرفتگی در بخش های روده ای اشاره دارد. به همین دلیل، هر انسداد روده ای نوعی انسداد گوارشی محسوب می شود، اما هر انسداد گوارشی لزوماً مربوط به روده نیست.

در حالت طبیعی، دستگاه گوارش طی فرآیندی به نام پریستالسیس (حرکات دودی)، غذا و سایر محتویات را از معده به روده کوچک، سپس به روده بزرگ و در نهایت به رکتوم و مقعد هدایت می کند. اما در صورت انسداد، این فرآیند مختل شده و محتویات نمی توانند از مسیر خود عبور کنند. این مشکل باعث می شود که مواد غذایی و مایعات در معده تجمع پیدا کنند و گربه دچار استفراغ شود.

انسداد روده یک وضعیت اورژانسی است که معمولاً نیاز به جراحی دارد. در صورت عدم درمان، می تواند به آسیب شدید بافت های روده و در نهایت مرگ گربه منجر شود. اگر مشکوک هستید که گربه شما دچار انسداد روده ای یا گوارشی شده است، باید فوراً با دامپزشک تماس بگیرید و اقدام به درمان کنید.

تشخیص و علائم انسداد روده در گربه ها

گربه هایی که دچار انسداد گوارشی (GI obstruction) شده اند، اغلب به دلیل استفراغ مکرر و بی اشتهایی به دامپزشک برده می شوند. این علائم نشان دهنده مشکل جدی در سیستم گوارشی هستند، زیرا روده نمی تواند غذا و مایعات را به درستی منتقل کند. علاوه بر این، نشانه های دیگری نیز ممکن است دیده شود:

۱- درد شکمی و ناراحتی

در صورت انسداد، گربه ممکن است هنگام لمس شکم بی قرار شود، صدای ناله خفیفی از خود تولید کند یا حتی به شما اجازه ندهد که شکمش را لمس کنید. این درد ناشی از التهاب، کشیدگی دیواره روده، و تلاش ناموفق دستگاه گوارش برای عبور دادن محتویات است.

۲- تغییر در اجابت مزاج (اسهال، یبوست یا زور زدن هنگام دفع)

• برخی از گربه ها در مراحل اولیه دچار اسهال می شوند، زیرا بدن سعی می کند از طریق حرکات دودی شدید، مانع را دفع کند.
• در مراحل پیشرفته تر، گربه نمی تواند مدفوع دفع کند (یبوست شدید یا قطع کامل دفع).
• ممکن است گربه هنگام دفع زور بزند اما خروجی نداشته باشد یا فقط مقدار کمی مدفوع بسیار سفت و خشک خارج شود.

۳- استفراغ مداوم و کم آبی بدن

وقتی مواد غذایی و مایعات نتوانند از روده عبور کنند، بدن سعی می کند از طریق استفراغ آن ها را خارج کند. در موارد شدید، استفراغ حتی ممکن است بوی مدفوع داشته باشد که نشانه انسداد کامل و تجمع مواد در دستگاه گوارش است. کم آبی (دهیدراسیون) نیز یک خطر جدی است و باعث ضعف، بی حالی و از دست دادن وزن می شود.

۴- بی حالی و تغییرات رفتاری (پنهان شدن و عدم تمایل به فعالیت)

گربه هایی که دچار ناراحتی شدید هستند، معمولاً گوشه گیر می شوند، از بازی کردن خودداری می کنند، و ممکن است در مکان های تاریک یا زیر وسایل پنهان شوند.

۵- کاهش وزن تدریجی در صورت انسداد جزئی

در مواردی که انسداد جزئی باشد، علائم ممکن است به تدریج بروز کند، به مرور زمان وزن کم کند، کمتر غذا بخورد و هضم دشواری داشته باشد.

دلایل انسداد روده در گربه ها

انسداد دستگاه گوارش (GI) در گربه ها به دلایل مختلفی اتفاق می افتد و می تواند به شکل جزئی، خطی، یا کامل باشد:

۱- انسداد جزئی: در این نوع انسداد، اشیای کوچک خارجی مانند اسباب بازی های کوچک یا تکه های پارچه وارد روده می شوند. علائم معمولا خفیف تر هستند و در برخی موارد می توان با بستری کردن گربه و تزریق سرم داخل وریدی (IV) به عبور این اشیا کمک کرد.

۲- انسداد خطی: این نوع انسداد زمانی اتفاق می افتد که گربه یک شیء باریک و بلند مانند نخ، کاموا، یا نخ دندان را ببلعد. این اشیا به جای عبور کامل از روده، ممکن است یک سرشان در جایی مانند زیر زبان گیر کند. در این حالت، روده همچنان تلاش می کند بخش آزاد شیء را حرکت دهد که باعث جمع شدن و چین خوردگی روده در اطراف نخ می شود. هرچه نخ مدت بیشتری در بدن بماند، احتمال اینکه روده را بریده و باعث پارگی شود بیشتر است. این پارگی ها می توانند محتویات روده را به داخل شکم بریزند و منجر به التهاب شدید و عفونتی خطرناک به نام پریتونیت شوند.

۳- انسداد کامل: این نوع انسداد زمانی رخ می دهد که گربه اشیای بزرگ یا چندین شیء کوچک را ببلعد و مسیر عبور مواد غذایی و ترشحات گوارشی به طور کامل مسدود شود. در این حالت، علائم بسیار سریع و شدید ظاهر می شوند و نیاز به درمان فوری وجود دارد.

دلایل انسداد روده در گربه ها شامل موارد زیر است:

• بلع اشیای خارجی مانند نخ، کاموا، نخ دندان، کش مو، یا کش لاستیکی
• درهم رفتگی روده (Intussusception): این مشکل نادر زمانی رخ می دهد که بخشی از روده درون خودش فرو می رود و ممکن است به دلیل انگل ها، عفونت ها (مانند FIP)، تومورها، یا بلع اشیای خارجی ایجاد شود.
• برخی انواع سرطان های گوارشی
• تنگی پیلور (Pyloric Stenosis): یک بیماری مادرزادی که در آن بخش انتهایی معده (پیلور)، که به روده کوچک متصل می شود، باریک شده و عبور غذا را محدود می کند.
• گیر افتادن روده در فتق یا دیگر مشکلات شکمی

عوارض انسداد روده:

• عدم جذب آب و مواد مغذی، که منجر به کم آبی و عدم تعادل الکترولیت ها می شود.
• ایجاد فشار روی دیواره روده، که ممکن است باعث نکروز (مرگ بافتی) و در موارد شدید پارگی روده شود.
• در صورت عدم درمان سریع، محتویات روده وارد حفره شکم شده و باعث عفونت کشنده ای به نام پریتونیت خواهد شد.

درمان این مشکل بسته به شدت آن متفاوت است و ممکن است شامل مراقبت های پزشکی، تزریق مایعات یا جراحی برای برداشتن شیء مسدودکننده باشد.

تشخیص انسداد روده در گربه

دامپزشک ابتدا معاینه فیزیکی انجام می دهد تا شکم گربه را لمس کرده و بررسی کند که آیا دردی وجود دارد یا می توان توده ای (مانند شیء خارجی یا درهم رفتگی روده) را احساس کرد. در گربه های جوان یا لاغر، گاهی ممکن است دامپزشک بتواند مستقیماً انسداد را لمس کند، اما در گربه های چاق تر یا زمانی که شیء خیلی کوچک باشد، این کار دشوار است.

اگر انسداد در معاینه فیزیکی مشخص نشود اما دامپزشک همچنان به وجود آن مشکوک باشد، معمولاً یک عکس برداری با اشعه ایکس (X-ray) از شکم انجام می دهد. در مواردی که شیء بلعیده شده فلزی باشد، ممکن است در تصویر اشعه ایکس دیده شود. اما اگر انسداد به دلیل نخ، کاموا، تومور یا درهم رفتگی روده باشد، ممکن است مستقیماً در عکس مشخص نشود.

در چنین مواردی، دامپزشک ممکن است الگوی غیرطبیعی گاز در روده را مشاهده کند، جایی که قسمت های بالایی روده به دلیل گیر افتادن هوا یا مایعات متورم شده اند. همچنین اگر گربه شیء باریک و بلندی مثل نخ را بلعیده باشد، روده ها ممکن است چین خورده یا جمع شده به نظر برسند.

اگر نتایج اشعه ایکس نامشخص باشد یا دامپزشک به اطلاعات بیشتری نیاز داشته باشد (مثلاً برای تصمیم گیری درباره جراحی)، ممکن است از سونوگرافی شکمی استفاده کند. سونوگرافی می تواند به شناسایی اجسام خارجی، تومورها، یا درهم رفتگی روده کمک کند.

در کنار این آزمایش ها، معمولاً آزمایش خون نیز انجام می شود تا سایر دلایل احتمالی علائم بررسی شوند و وضعیت کم آبی بدن و تعادل الکترولیت ها ارزیابی شود.

درمان انسداد روده در گربه ها

بر اساس نوع و علت انسداد، دامپزشک ممکن است یکی از روش های درمانی زیر را پیشنهاد دهد:

۱- تحریک استفراغ

اگر جسم خارجی به تازگی بلعیده شده باشد و هنوز وارد روده نشده باشد، دامپزشک ممکن است با استفاده از داروهای مخصوص، گربه را وادار به استفراغ کند تا از بروز انسداد جلوگیری شود. اما این روش همیشه موفقیت آمیز نیست و برخی از داروهای ایجاد استفراغ در گربه ها به خوبی عمل نمی کنند. همچنین ممکن است گربه دچار ذات الریه ناشی از استنشاق محتویات معده شود که یک عارضه خطرناک است.

۲- آندوسکوپی

اگر شیء خارجی هنوز در معده باشد و گربه نتواند با استفراغ آن را خارج کند، دامپزشک ممکن است آندوسکوپی را پیشنهاد کند. در این روش، یک دوربین کوچک از طریق گلو وارد معده می شود تا جسم خارجی را بدون نیاز به جراحی خارج کنند.

۳- عبور از طریق مدفوع

اگر گربه یک شیء کوچک یا خطی (مانند نخ یا کش مو) را بلعیده باشد و این جسم در قسمت های بالایی دستگاه گوارش (مانند زیر زبان یا معده) گیر نکرده باشد، ممکن است خودبه خود از طریق مدفوع دفع شود. اما اگر جسم در روده گیر کند و انسداد ایجاد کند، عمل جراحی ضروری خواهد بود.

۴- جراحی (مؤثرترین روش)

در بیشتر موارد، انسداد روده نیاز به جراحی دارد. دامپزشک تحت بیهوشی عمومی یک جراحی شکمی (لاپاراتومی) انجام می دهد تا محل انسداد را شناسایی کند. اگر انسداد به دلیل جسم خارجی باشد، با ایجاد برش در روده (انتروتومی) جسم خارج می شود. در مورد اجسام خطی (مانند نخ)، گاهی لازم است چندین برش در بخش های مختلف روده ایجاد شود تا تمام جسم خارج شود.

اگر آسیب روده شدید باشد، ممکن است بخش های آسیب دیده کاملاً برداشته شوند (رِسِکسیون و آناستوموز). در صورتی که انسداد به دلیل مشکلی غیر از جسم خارجی (مانند تومور یا فتق) باشد، جراح مشکل را برطرف کرده و بهترین روش درمان را مشخص می کند.
جراحی همیشه با خطراتی همراه است، اما در بسیاری از موارد بهترین شانس برای نجات گربه محسوب می شود. دامپزشک درباره ریسک ها و مراقبت های پس از جراحی توضیح خواهد داد.

۵- مراقبت های حمایتی

• گربه پس از جراحی سرم (مایعات داخل وریدی) دریافت می کند تا بدنش آبرسانی شود.
• داروهایی برای کاهش درد و حالت تهوع تجویز می شود.
• برخی گربه ها پس از جراحی، حتی اگر انسداد برطرف شده باشد، ممکن است میل به غذا نداشته باشند. در این موارد، ممکن است لوله تغذیه موقت برای تأمین مواد مغذی مورد نیاز بدنشان قرار داده شود.
• دامپزشک بهترین روش مراقبتی را بر اساس وضعیت گربه پیشنهاد خواهد کرد.

بهبود و مراقبت از گربه پس از انسداد روده

تشخیص و درمان سریع انسداد روده بسیار مهم است زیرا باعث می شود از عوارضی مانند آسیب روده، پارگی، نشت محتویات روده و پریتونیت (عفونت شکمی) جلوگیری شود. اگر دامپزشک تشخیص دهد که نیاز به جراحی است، این کار باید هرچه سریع تر انجام شود.

میزان موفقیت جراحی و عوارض احتمالی:

• اگر بخشی از روده برداشته شود، احتمال عوارض افزایش پیدا می کند، اما همچنان گربه شانس بهبودی دارد.
• اگر انسداد به دلیل سرطان یا یک مشکل غیر از بلع جسم خارجی باشد، میزان موفقیت کمتر است و به شدت بیماری بستگی دارد.

مراقبت های پس از جراحی:

• بیشتر گربه ها باید ۱ تا ۲ روز در بیمارستان بستری بمانند.
• در این مدت، مایعات داخل وریدی (سرم)، داروهای ضد درد و گاهی داروهای افزایش اشتها دریافت می کنند.
• معمولاً گربه زمانی مرخص می شود که غذا بخورد، استفراغ نداشته باشد و تب نکند.

دوره نقاهت در خانه:

• بهبودی بعد از جراحی های شکمی معمولاً ۱۰ تا ۱۴ روز طول می کشد.
• در این مدت، باید فعالیت گربه محدود شود تا زخم جراحی به خوبی ترمیم شود.
• محل جراحی باید مرتب بررسی شود تا نشانه هایی از تورم، ترشح، بوی نامطبوع، قرمزی یا درد وجود نداشته باشد.
• رفتار کلی گربه، میزان اشتها و مصرف آب نیز باید کنترل شود.

در صورت مشاهده مشکل چه باید کرد؟

اگر هرگونه مشکل یا علائم غیرعادی در گربه مشاهده شد، بلافاصله دامپزشک را مطلع کنید تا وضعیت گربه دوباره بررسی شود. همچنین باید به دستورات دامپزشک درباره رژیم غذایی و داروها کاملاً پایبند باشید.

پیشگیری از تکرار انسداد روده:

• اگر گربه قبلاً به دلیل بلع جسم خارجی دچار انسداد شده است، باید مراقب باشید که این اتفاق دوباره تکرار نشود.
• دسترسی گربه را به زباله ها، کش مو، نخ، کاموا و دیگر اشیای خطرناک محدود کنید.
• اگر علت انسداد تومور باشد، نمونه ای از بافت آن برای آزمایش در آزمایشگاه ارسال می شود تا نوع تومور و پیش آگهی مشخص شود.

بیشتر گربه‌ها بعد از درمان، کاملاً بهبود پیدا می‌ کنند، اما میزان موفقیت به علت اصلی انسداد روده بستگی دارد. رعایت مراقبت‌ های پس از جراحی و جلوگیری از خوردن اجسام خطرناک، نقش مهمی در حفظ سلامت گربه دارد.

سوالات متداول

یک گربه با انسداد روده چقدر می تواند زنده بماند؟

گربه هایی که دچار انسداد جزئی هستند، معمولاً مدت بیشتری زنده می مانند در مقایسه با گربه هایی که دچار انسداد کامل شده اند، اما مدت زمان دقیق آن متفاوت است. اگر گربه شما علائمی مانند استفراغ، بی اشتهایی یا تلاش برای دفع مدفوع بدون نتیجه دارد، باید فوراً به دامپزشک مراجعه کنید. در صورت تشخیص انسداد روده ای کامل، جراحی در سریع ترین زمان ممکن توصیه می شود.

آیا انسداد روده در گربه ها خطرناک است؟

بله، این وضعیت بسیار خطرناک است و در صورت عدم درمان می تواند منجر به مرگ گربه شود. در برخی موارد، انسداد باعث کاهش جریان خون و نکروز (مرگ بافتی) شده و نیاز به جراحی اورژانسی دارد​.

چگونه می توان از انسداد روده در گربه ها پیشگیری کرد؟

برخی از راه های پیشگیری عبارتند از:

• دور نگه داشتن اشیای کوچک مانند نخ، کش و پلاستیک از دسترس گربه
• استفاده از غذای مناسب برای کاهش تشکیل گلوله های مو
• مسواک زدن مداوم برای کاهش تجمع مو در روده
• بررسی منظم سلامت گربه توسط دامپزشک
• نظارت بر اسباب بازی های گربه و جلوگیری از بلعیدن آن ها​​.

آیا گربه ای که انسداد روده دارد، خود به خود بهبود می یابد؟

در برخی موارد جزئی، انسداد ممکن است خودبه خود برطرف شود، اما در بسیاری از موارد، مداخله دامپزشکی ضروری است. تأخیر در درمان می تواند منجر به مشکلات جدی تری مانند عفونت، نکروز روده و حتی مرگ شود​.

آیا می توانم به گربه ای که دچار انسداد روده است، داروی انسانی بدهم؟

خیر، هرگز نباید بدون مشورت دامپزشک از داروهای انسانی برای گربه ها استفاده کرد. برخی داروها، مانند ملین های انسانی، ممکن است باعث بدتر شدن وضعیت گربه و حتی مسمومیت شوند​.

انسداد روده در گربه ها مسری است؟

انسداد روده یک بیماری مسری نیست، اما اگر ناشی از عفونت های انگلی باشد، این انگل ها می توانند به سایر گربه های خانه منتقل شوند. در این صورت، درمان تمامی حیوانات خانگی و نظافت محیط توصیه می شود.

به نظرتان انسداد روده در گربه ها پس از درمان دوباره عود می کند؟

در صورتی که اقدامات پیشگیرانه انجام نشود، انسداد روده ممکن است دوباره رخ دهد. گربه هایی که قبلاً یک بار دچار این مشکل شده اند، بیشتر در معرض خطر هستند. برای پیشگیری، باید محیط زندگی گربه را ایمن نگه داشت و رژیم غذایی مناسبی برای او در نظر گرفت.

کدام نژادهای گربه بیشتر در معرض انسداد روده هستند؟

برخی نژادهای گربه به دلیل عادات رفتاری و ویژگی های فیزیولوژیکی بیشتر در معرض خطر انسداد روده هستند. به عنوان مثال:

• گربه های پرشین و مین کون: به دلیل داشتن موهای بلند، بیشتر مستعد تشکیل گلوله های مو هستند.
• گربه های بازیگوش مانند بنگال و سیامی: بیشتر اشیا را در دهان می گیرند و ممکن است آن ها را ببلعند.
• گربه های مسن: ممکن است به دلیل کاهش عملکرد روده، بیشتر دچار انسداد شوند​

آیا گربه می تواند انسداد روده را به طور طبیعی دفع کند؟

گاهی اوقات بله. اگر انسداد به دلیل یک جسم خارجی کوچک باشد و فقط باعث انسداد جزئی شده باشد، ممکن است آن شیء از طریق مدفوع دفع شود.

اقدامات کمکی برای عبور جسم خارجی:

• دامپزشک ممکن است تزریق سرم داخل وریدی (IV) یا زیرپوستی را برای کاهش کم آبی بدن و کمک به حرکت جسم در روده توصیه کند.
• همچنین ممکن است از عکس برداری با اشعه ایکس (X-ray) برای بررسی حرکت شیء در دستگاه گوارش استفاده شود.

اما توجه داشته باشید: اگر انسداد کامل باشد یا در حین انتظار برای دفع، به دستگاه گوارش آسیب وارد شود، ممکن است نیاز به جراحی فوری باشد.