علائم بیماری پاروا در سگ چیست؟ [از تشخیص تا درمان]

بیماری پاروا ویروس سگ چیست؟

بیماری پارواویروس سگ (Canine Parvovirus یا به اختصار CPV)، یک بیماری ویروسی بسیار مسری و خطرناک است که به ویژه توله سگ ها و سگ های واکسینه نشده را درگیر می کند. این ویروس عمدتا دستگاه گوارش سگ را هدف قرار می دهد و باعث تخریب شدید بافت روده، اسهال خونی، استفراغ، کاهش شدید آب بدن، بی حالی و در موارد پیشرفته، مرگ حیوان می شود.

پارواویروس از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم با مدفوع، ترشحات و حتی وسایل آلوده (مثل ظرف غذا، کفش، زمین و دست انسان) منتقل می شود. مقاومت بالای این ویروس در محیط باعث می شود که حتی پس از هفته ها نیز عامل بیماری زا باقی بماند.

اگرچه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما با درمان های حمایتی مناسب مانند تزریق مایعات، آنتی بیوتیک ها، کنترل تهوع و تغذیه مراقبتی می توان شانس بقا را افزایش داد. بهترین راه مقابله با پارواویروس، پیشگیری از آن از طریق واکسیناسیون به موقع و رعایت اصول بهداشتی است.

علائم بیماری پاروا سگ

علائم بیماری پارواویروس سگ ها به صورت ناگهانی و اغلب شدید ظاهر می شوند و معمولا در فاصله چند روز پس از آلودگی بروز می یابند. این علائم بیشتر مربوط به دستگاه گوارش حیوان هستند و در کنار آن، ضعف سیستم ایمنی نیز به وخامت اوضاع دامن می زند. یکی از بارزترین نشانه ها، اسهال بدبو و خونی است که همراه با استفراغ مکرر و بی حالی شدید بروز می کند. در مراحل ابتدایی، ممکن است اسهال بدون وجود خون باشد اما به مرور زمان با تخریب بافت های روده، خون در مدفوع ظاهر می شود.

کاهش اشتها یا بی اشتهایی کامل از دیگر نشانه های معمول است که باعث لاغری سریع و ضعف عمومی سگ می شود. در اغلب موارد، حیوان دچار تب، لرزش عضلانی و کز کردن در گوشه ای از محیط می شود. برخی سگ ها حتی دچار عوارض عصبی مانند تشنج یا ناتوانی در حرکت نیز می شوند که نشان از شدت پیشرفت بیماری دارد. از آنجا که ویروس به مغز استخوان نیز آسیب می زند، تولید گلبول های سفید مختل شده و حیوان مستعد عفونت های ثانویه می گردد.

از دست رفتن آب و الکترولیت های بدن در اثر اسهال و استفراغ می تواند به شوک و حتی مرگ ناگهانی حیوان منجر شود، به ویژه اگر درمان به موقع آغاز نشود. رنگ پریدگی لثه ها، کاهش دمای بدن یا بالعکس و کاهش هوشیاری نیز از نشانه های هشداردهنده ای هستند که نباید نادیده گرفته شوند.

با توجه به شباهت برخی از این علائم با بیماری های ویروسی دیگر نظیر دیستمپر، تشخیص دقیق بیماری تنها از طریق روش های آزمایشگاهی (مانند کیت تشخیص سریع یا PCR) ممکن است. بنابراین در صورت مشاهده هر یک از این علائم، مراجعه فوری به دامپزشک حیاتی است تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود و اقدامات درمانی مناسب آغاز گردد.

تشخیص بیماری پاروا در سگ‌ ها

نخستین گام برای تشخیص، بررسی علائم بالینی مانند اسهال خونی، استفراغ، بی حالی، بی اشتهایی و تب است. با این حال، چون برخی بیماری های ویروسی دیگر مانند دیستمپر و التهابات گوارشی نیز علائمی مشابه دارند، نمی توان تنها بر اساس نشانه های ظاهری به تشخیص قطعی رسید.

برای تشخیص قطعی، دامپزشکان از چند روش آزمایشگاهی استفاده می کنند:

کیت های تشخیص سریع (ELISA یا ایمونوکروماتوگرافی): این روش متداول ترین و سریع ترین ابزار تشخیص پاروا است. نمونه ای از مدفوع سگ با استفاده از کیت مخصوص آزمایش می شود و در کمتر از ۱۰ دقیقه، نتیجه اولیه مشخص می گردد. مشاهده دو خط رنگی روی کیت نشان دهنده وجود ویروس در بدن حیوان است.

آزمایش PCR: تست واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) با دقت بالا، حتی مقدار بسیار کم ویروس را در نمونه مدفوع یا خون شناسایی می کند. این روش اگرچه دقیق تر است اما زمان بیشتری نیاز دارد و در همه کلینیک ها در دسترس نیست.

آزمایش خون کامل (CBC): در بسیاری از موارد، دامپزشک برای بررسی سطح گلبول های سفید، کم آبی و وضعیت الکترولیت ها از آزمایش خون استفاده می کند. کاهش شدید گلبول های سفید (لکوپنی) از نشانه های قوی ابتلا به پارواویروس است.

گرفتن شرح حال دقیق از صاحب حیوان: اطلاعاتی مانند سن سگ، وضعیت واکسیناسیون، علائم مشاهده شده، تماس با سگ های دیگر یا محیط های آلوده، به دامپزشک کمک می کند تا ارزیابی اولیه سریع تری داشته باشد، به ویژه در شرایطی که حیوان در وضعیت بحرانی است و زمان کافی برای تست های آزمایشگاهی نیست.

در نهایت، ترکیب علائم بالینی و نتایج آزمایشگاهی، تشخیص نهایی را امکان پذیر می سازد. به دلیل اهمیت زمان در کنترل این بیماری، توصیه می شود صاحبان سگ ها در صورت مشاهده ی علائم مشکوک، بدون تأخیر به دامپزشک مراجعه کنند تا شانس بهبودی حیوان افزایش یابد.

چگونگی انتقال بیماری پاروا در بین سگ ها

بیماری پارواویروس سگ یکی از مسری ترین بیماری های ویروسی در دنیای حیوانات خانگی است که با سرعت بالا از سگی به سگ دیگر منتقل می شود. عامل اصلی انتقال این بیماری، ویروس پاروا (Canine Parvovirus) است که در برابر شرایط محیطی بسیار مقاوم بوده و می تواند هفته ها یا حتی ماه ها در محیط باقی بماند.

مهم ترین راه های انتقال این ویروس عبارت اند از:

تماس مستقیم با سگ آلوده: بازی کردن، بو کشیدن، لیس زدن یا حتی خوابیدن کنار یک سگ مبتلا می تواند باعث انتقال ویروس شود، به ویژه اگر یکی از سگ ها واکسینه نشده باشد.

مدفوع سگ آلوده: اصلی ترین منبع انتشار ویروس، مدفوع سگ بیمار است. حتی مقدار بسیار کمی از مدفوع آلوده در محیط، می تواند ویروس را به سگ سالم منتقل کند.

ادرار و ترشحات بدن: بزاق، ترشحات بینی، ادرار و حتی مایع منی سگ آلوده ممکن است حاوی ویروس باشند و از این طریق حیوانات دیگر را در معرض خطر قرار دهند.

آلودگی محیطی و تماس غیرمستقیم: ویروس پاروا می تواند روی سطوح مختلف مانند ظرف غذا، کف زمین، اسباب بازی ها، پارچه ها و تجهیزات نگهداری سگ باقی بماند. حتی انسان ها می توانند ناقل مکانیکی ویروس باشند؛ یعنی با کفش، لباس یا دست آلوده شان ویروس را از یک مکان به مکان دیگر منتقل کنند.

پارک ها، کلینیک ها و مراکز تجمع سگ ها: مکان هایی که سگ های مختلف در آن رفت و آمد دارند، مانند پارک ها، پانسیون ها یا کلینیک های دامپزشکی، می توانند نقاط پرخطر برای انتقال ویروس باشند، به ویژه اگر اصول بهداشتی رعایت نشود.

نکته مهم: توله سگ هایی که هنوز واکسیناسیون کامل نشده اند، بسیار حساس تر و آسیب پذیرتر هستند و باید تا زمان کامل شدن واکسن ها از تماس با سگ های دیگر یا محیط های عمومی پرهیز کنند.

با در نظر گرفتن این مسیرهای انتقال، رعایت بهداشت، ضدعفونی کردن محیط و واکسیناسیون منظم سگ ها مؤثرترین راه پیشگیری از شیوع این بیماری خطرناک است.

بهترین دارو برای پاروا سگ و روش های درمان بیماری

بیماری پارواویروس سگ، یک عفونت ویروسی شدید و کشنده است که درمان اختصاصی و داروی قطعی برای نابودی ویروس آن وجود ندارد. با این حال، دامپزشکان با استفاده از درمان های حمایتی و چند داروی تخصصی، تلاش می کنند تا علائم بیماری را کنترل کرده، سیستم ایمنی حیوان را تقویت کنند و از بروز عفونت های ثانویه جلوگیری نمایند. این اقدامات، در صورت انجام به موقع، می توانند شانس نجات حیوان را به طور قابل توجهی افزایش دهند.

مؤثرترین روش ها و داروهای مورد استفاده برای درمان پاروا در سگ ها

۱- سرم تراپی (مایع درمانی داخل وریدی)

یکی از مهم ترین مراحل درمان، جبران آب و الکترولیت های از دست رفته در اثر اسهال و استفراغ است. معمولا از سرم های زیر استفاده می شود:

• رینگر لاکتات برای تثبیت تعادل الکترولیت ها
• سرم قندی-نمکی (دکستروز سالین) در موارد افت قند یا ضعف عمومی شدید
• گاهی استفاده از محلول های خوراکی مانند Pedialyte نیز در مراحل سبک توصیه می شود.

۲- داروهای ضد تهوع و کنترل علائم گوارشی

برای کاهش استفراغ و بهبود حال عمومی سگ، داروهای زیر تجویز می شوند:

• متوکلوپرامید (Metoclopramide) یا ماروپیتانت (Cerenia) برای کنترل تهوع
• دیمن هیدرینات یا داروهای مشابه برای آرام سازی سیستم گوارشی

۳- آنتی بیوتیک ها برای پیشگیری از عفونت ثانویه

پاروا باعث کاهش شدید گلبول های سفید خون می شود و بدن را در برابر عفونت های باکتریایی بسیار آسیب پذیر می کند. آنتی بیوتیک های وسیع الطیف مانند:

• سفازولین
• آموکسی سیلین-کلاوولانات
• انروفلوکساسین (Baytril)
  با تشخیص دامپزشک تجویز می شوند تا خطر سپسیس و عفونت خون را کاهش دهند.

۴- مکمل های تقویت سیستم ایمنی

مکمل هایی مانند Prody 300 که حاوی اسیدهای آمینه و تقویت کننده های ایمنی هستند، می توانند روند بهبودی را تسریع کنند. این مکمل ها به ترمیم سریع تر روده، افزایش اشتها و کاهش علائم کمک می کنند.

۵- تغذیه حمایتی

در مراحل بعد از کنترل تهوع، تغذیه تدریجی با غذاهای سبک و قابل هضم مانند مرغ پخته بدون ادویه، برنج سفید یا کنسرو ریکاوری آغاز می شود. تغذیه مناسب برای جلوگیری از ضعف بیشتر حیاتی است.

نکات تکمیلی:

• دارویی به نام Tamiflu (اوسلتامیویر) گاهی توسط برخی دامپزشکان برای مهار ویروس در مراحل اولیه استفاده می شود، اما اثربخشی آن همچنان مورد بررسی است.
• استفاده از هر دارو بدون تجویز دامپزشک اکیدا ممنوع است، زیرا ممکن است شرایط را بدتر کند.

درمان خانگی ویروس پاروا در سگ

جبران آب از دست رفته (آبرسانی ملایم)

• از محلول های خوراکی حاوی الکترولیت مانند Pedialyte (بدون طعم) استفاده کنید.
• می توانید هر ۱۵ تا ۳۰ دقیقه یک قاشق چای خوری به سگ بدهید، مشروط بر اینکه استفراغ نداشته باشد.
• آب تازه و تمیز همواره در دسترس حیوان باشد.

تغذیه سبک و تدریجی

• در مراحل ابتدایی بهتر است معده استراحت کند (۴۸ ساعت غذا ندهید مگر با نظر دامپزشک)
• پس از کاهش استفراغ، غذاهای ساده و قابل هضم مانند مرغ پخته بدون ادویه، برنج سفید پخته یا کنسرو ریکاوری مخصوص سگ ها پیشنهاد می شود.
• وعده های غذایی باید بسیار کم حجم و با فواصل منظم باشد.

پاکسازی محیط زندگی سگ

• وسایل سگ (ظروف غذا، رختخواب، زمین و اسباب بازی ها) را با محلول وایتکس رقیق شده (یک قسمت وایتکس + ۳۲ قسمت آب) ضدعفونی کنید.
• دست ها، لباس ها و کفش ها پس از تماس با سگ حتماً شسته یا ضدعفونی شوند.

بهترین غذاها برای سگ مبتلا به ویروس پاراوا

• مرغ پخته بدون ادویه
• برنج سفید
• کنسرو ریکاوری
• غذاهای سوپی
• گوشت گوساله پخته
• دمنوش های درمانی (برای کاهش مشکلات گوارشی)
• غذاهای آسان هضم و کم چرب

سخن پایانی

ویروس پاروا یکی از خطرناک ترین و مرگبارترین بیماری های ویروسی در سگ ها به ویژه توله سگ های واکسینه نشده است. این بیماری با درگیر کردن دستگاه گوارش و تضعیف شدید سیستم ایمنی، علائمی مانند اسهال خونی، استفراغ، بی حالی و بی اشتهایی را به همراه دارد و در صورت عدم درمان سریع، می تواند به مرگ حیوان منجر شود.

تشخیص زود هنگام از طریق کیت های تشخیصی و آزمایش های خون، آغاز سریع درمان حمایتی شامل سرم تراپی، داروهای ضدتهوع، آنتی بیوتیک ها و تغذیه کنترل شده، در بهبود حیوان بسیار مؤثر است.

پیشگیری از این بیماری با واکسیناسیون به موقع، رعایت بهداشت محیط و دور نگه داشتن سگ از تماس با حیوانات آلوده یا محیط های پرخطر امکان پذیر است. با توجه به ماهیت مقاوم این ویروس در محیط، ضدعفونی مداوم محل زندگی حیوان نیز اهمیت زیادی دارد.

سوالات مهم

بیماری پاروا سگ به انسان منتقل می شود یا خیر؟

این ویروس مختص سگ هاست و قابلیت انتقال به انسان را ندارد اما انسان می تواند ناقل غیرمستقیم ویروس از طریق لباس یا کفش آلوده باشد.

بعد از بهبودی، امکان ابتلای دوباره سگ به پاروا وجود دارد؟

در بیشتر موارد، سگ هایی که یک بار به این ویروس مبتلا و سپس درمان شده اند، ایمنی نسبی پیدا می کنند. با این حال، واکسیناسیون منظم همچنان ضروری است.

دوره بهبودی سگ مبتلا به پاروا چقدر طول می کشد؟

معمولاً بین ۷ تا ۱۴ روز، اما بسته به شدت بیماری و کیفیت مراقبت، ممکن است چند هفته زمان لازم باشد تا سگ کاملاً بهبود یابد.

درمان خانگی پاروا تا چه حد مؤثر است؟

درمان خانگی صرفا نقش حمایتی دارد و به هیچ وجه جایگزین درمان تخصصی دامپزشکی نیست. مراجعه سریع به دامپزشک حیاتی است.

کدام سگ ها بیشتر در معرض خطر ابتلا به پاروا هستند؟

توله سگ های جوان، حیوانات واکسینه نشده یا دارای سیستم ایمنی ضعیف بیشترین ریسک ابتلا به این ویروس را دارند.