انواع بیماری در سگ ها + شایع ترین بیماری های سگ

چه بیماری هایی بیشترین تهدید برای سلامت سگ ها هستند؟ (با آمار دقیق)

بیماری های عفونی

بیماری های عفونی شایع ترین نوع بیماری در سگ ها هستند و حدود ۵۳/۸٪ از کل موارد ثبت شده در یک مطالعه دامپزشکی را تشکیل می دهند.

۱- بیماری های انگلی: ۲۸/۲٪

• جرب (Mange) ۹/۵٪
• انگل های خارجی (مانند کک و کنه) ۸/۳٪

۲- عفونت های باکتریایی: ۱۳/۹٪

• سینه پهلو (پنومونی) ۵/۵٪
• کولی باسی لوز (عفونت با E. coli) ۴/۴٪
• سالمونلا ۴/۰٪

۳- عفونت های ویروسی: ۱۱/۶٪

• پاروویروس (Parvovirosis) ۸/۷٪

بیماری های غیرعفونی

این نوع بیماری ها حدود ۲۳/۴٪ از موارد گزارش شده را تشکیل می دهند.

• زخم های باز (پارگی پوست) ۸/۵٪
• شکستگی ها ۵/۷٪
• کمبود ویتامین ۵/۰٪
• فلج جزئی ۱/۸٪

بیماری های نامشخص یا غیرطبقه بندی شده

این گروه شامل ۲۲/۷٪ از موارد است که به صورت خاص در دسته های عفونی یا غیرعفونی جای نمی گیرند.

• گاستروانتریت (التهاب معده و روده) ۵/۵٪
• درماتیت (التهاب پوستی) ۴/۴٪
• ریزش مو (آلوپسی) ۴/۱٪
• آرتروز ۲/۴٪

مشکلات دندانی و اسکلتی-عضلانی

یک مطالعه درباره شرایط پزشکی گزارش شده توسط صاحبان سگ ها، شیوع برخی بیماری های مزمن را نشان داده است:

• جرم دندان: در ۲۴ نژاد از ۲۵ نژاد رایج سگ ها دیده شده است.
• آرتروز: در ۱۵ نژاد از ۲۵ نژاد شناسایی شده است.

سرطان در سگ ها

سرطان یکی از مشکلات مهم سلامتی در سگ هاست، به ویژه در سنین بالا: حدود ۴۵٪ از سگ های ۱۰ ساله یا بیشتر بر اثر سرطان می میرند.

در سگ های نر:

• بافت همبند ۱۷٪
• بیضه ۱۶٪
• پوست (ملانوما) ۱۴٪
• لنفوم ۱۰٪

در سگ های ماده:

• پستان ۵۱٪
• بافت همبند ۹٪
• پوست (ملانوما) ۶٪
• لنفوم ۵٪

مشکلات مرتبط با نژاد

برخی نژادهای سگ بیشتر مستعد بیماری های خاصی هستند:

بولداگ فرانسوی:

• عفونت گوش ۱۴/۰٪
• اسهال ۷/۵٪
• التهاب ملتحمه چشم ۳/۲٪
• در مجموع، ۷۲/۴٪ از آن ها حداقل یک مشکل سلامتی داشته اند.

نیوفاندلند:

• دیسپلازی لگن ۱۷/۱۶٪
• نقص رباط صلیبی ۸/۹٪
• هر دو بیماری باهم ۲/۸۶٪

سنت برنارد:

• دیسپلازی لگن ۱۴/۷۰٪
• نقص رباط صلیبی ۳/۵۷٪
• پیچ خوردگی معده (GDV) ۴/۶٪ شیوع، ۱۵/۱٪ مرگ ومیر.

آگاهی از این آمار می تواند در پیشگیری و تشخیص زودهنگام بیماری های شایع سگ ها مؤثر باشد. مراقبت های منظم دامپزشکی و توجه به مشکلات ویژه ی هر نژاد برای حفظ سلامت حیوان ضروری است.

دسته بندی کلی انواع بیماری های سگ

بیماری های ویروسی سگ ها (Viral Diseases)

این گروه از بیماری ها غالباً شدیداً مسری، خطرناک و گاه مرگ بار هستند. اغلب واکسیناسیون به عنوان تنها راه پیشگیری توصیه می شود.

۱- پارووویروس (Canine Parvovirus)

این ویروس عمدتاً توله سگ ها بین ۶ هفته تا ۶ ماه را تحت تأثیر قرار می دهد. بنا به گزارش Cornell University College of Veterinary Medicine، این ویروس در برابر ضدعفونی کننده ها مقاوم است و ممکن است ماه ها در محیط باقی بماند. درمان حمایتی است و واکسیناسیون منظم از سن ۶ تا ۸ هفته توصیه می شود.

علائم:

• شکل گوارشی: اسهال خونی، استفراغ، کاهش اشتها، کم آبی، درد شکم
• شکل قلبی: تنگی نفس، ضعف، نارسایی قلبی در توله سگ ها​

علت: ویروسی از خانواده پاروویریده (Parvoviridae). به شدت مقاوم در برابر محیط است و از طریق تماس مدفوع آلوده منتقل می شود​.

درمان:

• درمان حمایتی (تزریق مایعات و الکترولیت ها)
• داروهای ضد استفراغ
• آنتی بیوتیک برای کنترل عفونت های ثانویه
• مراقبت های بیمارستانی
• واکسیناسیون در سنین پایین بسیار مؤثر و حیاتی است​.

۲- دیستمپر سگ ها (Canine Distemper Virus – CDV)

ویروس دیستمپر سگ ها توانایی عبور از سد خونی-مغزی را دارد و در مراحل پیشرفته، سیستم عصبی مرکزی را به شدت درگیر می کند. بقا و انتقال آسان این ویروس در محیط های پرجمعیت مانند پناهگاه ها، کنترل اپیدمیولوژیک آن را چالش برانگیز می سازد.

ویروسی با علائمی در سه دستگاه تنفسی، گوارشی و عصبی!

علائم:

• مرحله اول: تب، بی اشتهایی، ترشح چرکی چشم و بینی، سرفه خشک
• مرحله دوم: استفراغ، اسهال، ذات الریه، بیماری تنفسی سگ
• مرحله سوم: تشنج، تیک های عصبی، فلجی، ضخیم شدن پدهای کف پا​

علت: ویروس دیستمپر از خانواده پارامیکسوویریده (Paramyxoviridae). این ویروس از طریق تماس مستقیم یا ترشحات (بینی، چشم) بین سگ ها منتقل می شود​.

درمان:

• مایعات درمانی برای جلوگیری از کم آبی
• داروهای ضد تشنج و ضد التهاب
• آنتی بیوتیک برای جلوگیری از عفونت های ثانویه
• بستری شدن در بیمارستان دامپزشکی

واکسیناسیون منظم بهترین روش پیشگیری است​.

۳- هاری (Rabies)

ویروسی کشنده که از طریق بزاق حیوان آلوده، عمدتاً از طریق گاز گرفتن، منتقل می شود. برای انسان نیز مرگبار است. طبق اعلام WHO، واکسیناسیون سالانه سگ ها ضروری و بخشی از سلامت عمومی محسوب می شود.

علائم:

• مرحله اول: تغییر رفتار، اضطراب، بی قراری یا پرخاشگری
• مرحله دوم: ترس از آب، تشنج، فلجی، بزاق زیاد، مشکل بلع
• مرحله سوم: کما و مرگ​

علت: ویروسی از خانواده رابدوویریده (Rhabdoviridae) که از طریق گاز گرفتن حیوان آلوده وارد بدن می شود. این بیماری مرگبار است و قابل انتقال به انسان نیز می باشد.

درمان:

• واکسیناسیون منظم حیوان
• مراجعه فوری به دامپزشک پس از گازگرفتگی
• تزریق واکسن ضد هاری پس از تماس مشکوک​

۴- هپاتیت عفونی سگ (Canine Hepatitis)

هپاتیت عفونی سگ ها (Canine Infectious Hepatitis) بیماری ویروسی شدیدی است که توسط ویروس آدنوویروس نوع ۱ سگ (CAV-1) ایجاد می شود که معمولاً در سگ های جوان رخ می دهد و با آسیب سلولی مستقیم و التهاب بافتی در اندام های حیاتی همراه است. این بیماری به ویژه به دلیل پایداری ویروس در محیط و مقاومت بالا در برابر ضدعفونی کننده ها، از نظر اپیدمیولوژیک اهمیت زیادی دارد.

علائم: تب، زردی، درد شکم، استفراغ، تورم چشم، خونریزی، تشنج، علائم عصبی​

علت: ویروس آدنوویروس نوع ۱ (CAV-1). از طریق ادرار، بزاق و مدفوع حیوانات آلوده منتقل می شود.

درمان:

• درمان حمایتی با مایعات و محافظت کبد
• داروهای ضد استفراغ و ضد التهاب
• رژیم غذایی خاص
• پیشگیری از طریق واکسیناسیون بسیار مؤثر است​.

۵- بیماری لایم (Lyme Disease)

بیماری لایم یک زئونوز باکتریایی شایع در مناطق معتدل است که عمدتاً در فصل های گرم سال فعال تر می شود. این بیماری می تواند در صورت عدم تشخیص به موقع، به التهاب مزمن مفاصل و آسیب های جدی سیستمیک در سگ ها منجر شود.

علائم: لنگش متناوب، تب، بی اشتهایی، تورم مفاصل، بزرگ شدن غدد لنفاوی، نارسایی کلیه در مراحل پیشرفته​

علت: باکتری بورلیا بورگدورفری، از طریق گزش کنه ای به نام Ixodes منتقل می شود.

درمان:

• آنتی بیوتیک هایی مثل داکسی سایکلین
• درمان معمولاً چند هفته ادامه دارد
• در موارد شدید، بستری ضروری است
• پیشگیری با استفاده از ضدکنه ها و بررسی پوست سگ به طور منظم توصیه می شود.

بیماری های باکتریایی سگ ها (Bacterial Diseases)

بیماری های باکتریایی در سگ ها معمولاً به واسطه تماس مستقیم با عوامل عفونی یا محیط آلوده ایجاد می شوند. این دسته از بیماری ها در صورت تشخیص زود هنگام با آنتی بیوتیک ها قابل درمان اند اما در صورت بی توجهی، می توانند منجر به آسیب دائمی به اندام ها و حتی مرگ حیوان شوند.

۶- لپتوسپیروز (Leptospirosis)

لپتوسپیروز یک بیماری عفونی و باکتریایی است که از طریق باکتری لپتوسپیرا به سگ منتقل شده و معمولاً از راه تماس با ادرار حیوانات آلوده یا آب و خاک آلوده رخ می دهد. این بیماری می تواند به نارسایی حاد کلیه، کبد و در موارد شدید به مرگ حیوان منجر شود.

علائم: تب شدید، استفراغ، اسهال، درد عضلانی، زردی پوست و لثه ها، بی حالی، لرز، بی اشتهایی، نارسایی کلیه یا کبد، وجود خون در ادرار یا مدفوع​

علت: عامل بیماری باکتری لپتوسپیرا است که از طریق تماس با ادرار حیوانات آلوده (مانند موش ها) یا محیط های آلوده مانند آب راکد وارد بدن سگ می شود.

درمان: درمان شامل آنتی بیوتیک هایی مانند داکسی سایکلین یا پنی سیلین است. در موارد شدید، بستری و مایعات درمانی نیز نیاز است. پیشگیری از طریق واکسیناسیون سالانه و پرهیز از تماس سگ با آب یا خاک مشکوک بسیار مؤثر است​.

۷- سرفه کنل یا کنل کاف (Kennel Cough)

عفونت تنفسی مسری که معمولاً در پناهگاه ها، پت شاپ ها و مکان های تجمع سگ ها شایع است. عامل آن ترکیبی از ویروس ها (مانند پاراآنفلوآنزا) و باکتری ها (مانند Bordetella bronchiseptica) است.

علائم: سرفه خشک و شدید شبیه به صدای غاز، عطسه، ترشحات بینی، گاهی تب، بی حالی​

علت: ترکیبی از عوامل باکتریایی (مانند Bordetella bronchiseptica) و ویروسی (پاراآنفلوآنزا، آدنوویروس). در محیط های بسته با سگ های زیاد (پانسیون ها، نمایشگاه ها) بسیار مسری است.

درمان: استراحت، داروهای ضدسرفه، آنتی بیوتیک در موارد باکتریایی. در موارد شدید نیاز به بستری وجود دارد.

۸- بروسلوز سگ (Canine Brucellosis)

بروسلوز سگ یک بیماری باکتریایی مزمن و زئونوتیک است که توسط Brucella canis ایجاد می شود و بیشتر دستگاه تناسلی را درگیر می کند. در سگ های نر موجب اپیدیدیمیت و ناباروری، و در ماده ها سبب سقط جنین یا توله زایی ضعیف می شود.

انتقال از طریق ترشحات تناسلی، ادرار و جفت آلوده صورت می گیرد و تشخیص با آزمایش های سرولوژیکی یا PCR انجام می شود. درمان دشوار است و معمولاً شامل آنتی بیوتیک های ترکیبی و عقیم سازی است.

علائم: ناباروری در نر و ماده، سقط جنین، تورم بیضه ها، التهاب چشم، تب مزمن، تورم غدد لنفاوی، بی حالی

علت: باکتری Brucella canis. از طریق جفت گیری، ترشحات تناسلی، ادرار و خون منتقل می شود. این بیماری به انسان نیز قابل انتقال است.

درمان: درمان کامل بسیار دشوار است. آنتی بیوتیک هایی مانند داکسی سایکلین همراه با استرپتومایسین تجویز می شود. بهتر است سگ های آلوده از چرخه تولیدمثل حذف شوند. بررسی های غربالگری در سگ های پرورشی توصیه می شود.

۹- سالمونلوز (Salmonellosis)

سالمونلوز در سگ ها علاوه بر ایجاد علائم گوارشی، می تواند منبع پنهان آلودگی برای انسان ها باشد زیرا برخی سگ ها بدون بروز علائم، ناقل باکتری هستند. کنترل این بیماری در محیط های چند حیوانی و رعایت بهداشت در تماس با مدفوع یا ظروف غذایی نقش مهمی در پیشگیری از شیوع دارد.

علائم: اسهال (گاهی خونی)، استفراغ، تب، کاهش اشتها، کم آبی بدن، در موارد شدید شوک سپتیک

علت: باکتری های Salmonella spp. که از طریق گوشت خام، مدفوع آلوده یا تماس با حیوان بیمار منتقل می شوند.

درمان: در موارد خفیف، درمان حمایتی و استراحت. در موارد شدید، نیاز به آنتی بیوتیک ها، تزریق مایعات و مراقبت ویژه وجود دارد. توصیه می شود رژیم غذایی سگ از گوشت خام خالی باشد و بهداشت محیط رعایت شود.

۱۰- کمپیلوباکتریوز (Campylobacteriosis)

کمپیلوباکتریوز یک بیماری عفونی زئونوتیک است که توسط باکتری های Campylobacter jejuni ایجاد می شود و بیشتر دستگاه گوارش سگ ها (به ویژه توله ها) را درگیر می کند.

این بیماری اغلب از طریق مصرف گوشت خام، آب آلوده یا تماس با حیوانات ناقل منتقل می شود و می تواند بدون علامت یا با علائمی چون اسهال مخاطی یا خونی، تب، و بی حالی بروز کند؛ برخی سگ ها ناقلان بدون علامت هستند و برای انسان ها، به ویژه کودکان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف، خطر انتقال دارند.

علائم: اسهال آبکی یا خونی، درد شکم، بی حالی، تب ملایم، کاهش اشتها

علت: باکتری Campylobacter jejuni که در مدفوع سگ های آلوده وجود دارد. از طریق تماس دهانی یا آلودگی مواد غذایی منتقل می شود. بیماری قابل انتقال به انسان است.

درمان: در بیشتر موارد بیماری خود محدود شونده است. در موارد شدید، آنتی بیوتیک هایی مانند اریترومایسین تجویز می شود. رعایت بهداشت، شست و شوی دست ها و کنترل تغذیه سگ از مهم ترین روش های پیشگیری است.

بیماری های انگلی و قارچی سگ ها (Parasitic and Fungal Diseases)

۱۱- کرم قلب (Heartworm – Dirofilaria immitis)

کرم قلبی یک انگل داخلی بسیار خطرناک است که در قلب و رگ های ریوی سگ ها رشد می کند. این بیماری عمدتاً از طریق نیش پشه منتقل می شود و می تواند منجر به نارسایی قلبی و ریوی شود.

طبق گزارش American Heartworm Society، درمان پیچیده و خطرناک است، بنابراین پیشگیری ماهانه با داروهایی مانند ivermectin توصیه می شود.

علائم: سرفه مداوم، بی حالی، کاهش وزن، مشکل تنفس، تورم شکم (به علت تجمع مایع)، خستگی بعد از فعالیت کم

علت: انگل Dirofilaria immitis که توسط پشه ناقل وارد خون سگ می شود و به قلب منتقل می شود​.

درمان: درمان نیازمند داروهای تزریقی مخصوص (مثل ملارسومین) است. در موارد شدید، جراحی برای خارج کردن کرم ها نیز ممکن است لازم باشد. پیشگیری با داروهای ماهانه ضدکرم قلب (مثلاً ایورمکتین یا میلوماکتین) حیاتی است.

۱۲- کرم های گرد (Roundworms)

این انگل ها از شایع ترین انگل های گوارشی در سگ ها هستند و در توله سگ ها بسیار رایج اند. تخم این انگل ها از طریق مدفوع حیوان آلوده وارد بدن سگ می شود.

علائم: اسهال، استفراغ، کاهش وزن، ظاهر کرم در مدفوع یا استفراغ، نفخ شکم، ضعف، رشد ناکافی توله سگ

علت: انگل Toxocara canis؛ انتقال از طریق مدفوع آلوده یا شیر مادر به توله ها​.

درمان: داروهای ضد انگل مانند پیپرازین، فنبندازول یا میل بمایسین. پیشگیری با داروهای دوره ای، رعایت بهداشت و جلوگیری از خوردن خاک آلوده یا مدفوع توسط سگ.

۱۳- کرم های نواری (Tapeworms)

کرم های نواری سگ معمولاً از طریق بلعیدن کک آلوده منتقل می شوند و در روده سگ زندگی می کنند.

علائم: خارش مقعد یا کشیدن باسن روی زمین، کاهش وزن، مشاهده قطعات سفید کرم مانند برنج در اطراف مقعد یا مدفوع، تهوع یا استفراغ

علت: انگل Dipylidium caninum؛ معمولاً از طریق خوردن کک آلوده منتقل می شود​.

درمان: داروی ضد انگل مانند پرازی کوانتل. درمان همزمان کک ها برای جلوگیری از بازگشت بیماری ضروری است. رعایت بهداشت محیطی و کنترل منظم کک ها نیز لازم است.

۱۴- کک و کنه (Fleas and Ticks)

این انگل های خارجی بسیار آزاردهنده بوده و می توانند بیماری های خطرناکی مانند بیماری لایم یا کم خونی را منتقل کنند.

علائم: خارش شدید، قرمزی پوست، ریزش مو، گاز گرفتن یا لیسیدن مداوم پوست، وجود کک یا کنه روی بدن سگ، کم خونی

علت: کک ها (Ctenocephalides felis) و کنه ها (Rhipicephalus spp.) از طریق محیط یا تماس با حیوان آلوده منتقل می شوند​.

درمان: داروهای ضد انگل موضعی یا خوراکی (مثل فیپرونیل، سلماکتین)، شامپوهای مخصوص ضدکک، تمیز نگه داشتن محل زندگی سگ، قلاده های ضدکک و بررسی روزانه بدن سگ

۱۵- قارچ پوستی سگ (Ringworm / Dermatophytosis)

برخلاف نامش، این بیماری توسط قارچ ایجاد می شود، نه کرم! این بیماری مسری بوده و می تواند به انسان نیز منتقل شود.

علائم: ریزش موی دایره ای شکل، خارش، پوسته ریزی، التهاب و زخم های سطحی روی پوست

علت: قارچ های گروه Microsporum یا Trichophyton؛ از طریق تماس مستقیم یا وسایل آلوده منتقل می شوند​.

درمان: داروهای ضد قارچ موضعی (مانند کتوکونازول) یا خوراکی (مانند گریزووفولوین). شست وشوی بدن با شامپوی ضدقارچ و ضدعفونی محیط زندگی الزامی است. درمان ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد.

بیماری های متابولیکی و مزمن سگ ها (Metabolic and Chronic Diseases)

۱۶- دیابت ملیتوس (Diabetes Mellitus)

دیابت نوعی اختلال در متابولیسم قند است که در آن بدن سگ یا انسولین کافی تولید نمی کند یا در استفاده از آن دچار مشکل است. این بیماری نیاز به مدیریت دقیق روزانه دارد.

علائم: افزایش ادرار و تشنگی، کاهش وزن ناگهانی، افزایش اشتها، بی حالی، کدر شدن چشم ها (آب مروارید)، عفونت های مکرر (ادراری یا پوستی)، ضعف اندام های حرکتی​

علت: کاهش تولید انسولین توسط پانکراس یا مقاومت بدن نسبت به آن. عوامل مؤثر شامل ژنتیک، چاقی، التهاب لوزالمعده، مصرف برخی داروها یا بیماری هایی مانند کوشینگ هستند.

درمان: تزریق انسولین روزانه بر اساس برنامه دامپزشک، رژیم غذایی با فیبر بالا و کربوهیدرات پیچیده، کنترل وزن و قند خون، فعالیت منظم و پرهیز از استرس​.

۱۷- کم کاری تیروئید (Hypothyroidism)

اختلالی در غده تیروئید است که باعث کاهش متابولیسم بدن می شود و اغلب در سگ های میانسال یا مسن دیده می شود.

علائم: افزایش وزن بدون افزایش غذا، بی حالی، ریزش مو، خشکی پوست، افسردگی، عدم تحمل سرما، عفونت های پوستی مکرر، ناباروری

علت: تخریب خودایمنی غده تیروئید (شایع ترین)، ژنتیک، برخی داروها یا التهاب تیروئید

درمان: درمان شامل تجویز مادام العمر هورمون تیروئیدی مصنوعی (لووتیروکسین) است. بهبودی علائم معمولاً طی چند هفته دیده می شود.

۱۸- بیماری کوشینگ (Cushing’s Disease)

در این بیماری، غدد فوق کلیوی بیش ازحد هورمون کورتیزول تولید می کنند که منجر به عوارض متعددی در بدن می شود.

علائم: تشنگی و ادرار زیاد، افزایش اشتها، افزایش وزن، ریزش مو، شکم بزرگ و افتاده، عفونت های مکرر، ضعف عضلانی، بی قراری

علت: تومور در غده هیپوفیز (شایع ترین)، تومور غده آدرنال یا مصرف طولانی مدت کورتون ها

درمان: داروهایی مانند تریلوستان (Trilostane) یا میتو تان (Mitotane) برای کنترل تولید کورتیزول، جراحی یا پرتودرمانی در موارد تومور، بررسی منظم با آزمایش خون

۱۹- بیماری مزمن کلیه (Chronic Kidney Disease)

یکی از شایع ترین بیماری ها در سگ های مسن است که با کاهش تدریجی عملکرد کلیه همراه است.

علائم: افزایش ادرار و تشنگی، کاهش اشتها، بوی بد دهان، کاهش وزن، استفراغ، ضعف، زخم دهانی

علت: پیری، عفونت های کلیوی، نارسایی طولانی مدت، سموم، کم آبی مکرر، برخی داروهای سمی برای کلیه

درمان: مدیریت رژیمی (غذاهای کم پروتئین و فسفر)، داروهای کنترل فشار خون، تزریق مایعات، مکمل های محافظت کننده از کلیه، درمان عفونت ها​

۲۰- بیماری کبدی (Liver Disease)

کبد یکی از ارگان های حیاتی بدن است و اختلال در عملکرد آن می تواند کل سیستم بدن را تحت تأثیر قرار دهد.

علائم: زردی چشم و لثه، استفراغ، کاهش اشتها، کاهش وزن، ادرار تیره، مدفوع روشن، گیجی یا لرزش (در موارد پیشرفته)

علت: عفونت، مسمومیت، بیماری های ژنتیکی، التهاب مزمن، تومورهای کبد، رژیم غذایی ناسالم

درمان: درمان علت زمینه ای، داروهای محافظت کننده کبد مانند سیلی مارین، تغییر رژیم غذایی به غذای کبدی، مایعات درمانی، در موارد شدید درمان تخصصی یا بستری.

بیماری های ارتوپدی و مفصلی سگ ها (Orthopedic and Joint Diseases)

۲۱- دیسپلازی مفصل ران (Hip Dysplasia)

دیسپلازی لگن نوعی اختلال رشدی در مفصل ران است که در آن سر استخوان ران به درستی در حفره لگن جای نمی گیرد و به مرور زمان باعث ساییدگی مفصل می شود.

علائم: سگ دچار لنگش خفیف تا شدید می شود، هنگام بلند شدن یا بالا رفتن از پله مشکل دارد، عضلات ران تحلیل می روند، حرکت مفصل صدای «تق تق» دارد و سگ تمایلی به ورزش یا فعالیت ندارد​.

علت: ژنتیک عامل اصلی است اما چاقی، تغذیه نامناسب در دوران رشد، فعالیت بیش از حد در تولگی و رشد سریع استخوان ها نیز نقش دارند.

درمان: در مراحل خفیف، کاهش وزن، مکمل های غضروف ساز (گلوکزامین)، داروهای ضدالتهاب و فیزیوتراپی تجویز می شود. در موارد پیشرفته، جراحی هایی مانند استئوتومی لگن یا تعویض مفصل ران انجام می شود. پیشگیری شامل انتخاب توله از والدین سالم، تغذیه مناسب و کنترل فعالیت بدنی در رشد است.

۲۲- آرتروز یا التهاب مفاصل (Osteoarthritis / Arthritis)

آرتروز یک بیماری مزمن و پیشرونده مفصلی است که در آن غضروف های مفصل تحلیل رفته و باعث درد، التهاب و محدودیت حرکتی می شود.

علائم: لنگش، کاهش علاقه به ورزش، خشکی مفاصل به ویژه پس از خواب، درد هنگام لمس یا حرکت، سفتی صبحگاهی، کاهش تحرک

علت: پیری، آسیب دیدگی قبلی، بیماری های مفصلی مانند دیسپلازی، چاقی و بارگذاری بیش ازحد بر مفصل ها

درمان: استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)، مکمل های مفصلی، کنترل وزن، فیزیوتراپی، ورزش سبک و منظم، تشک طبی برای خواب سگ. درمان دائمی وجود ندارد، ولی با مدیریت مناسب می توان درد را کاهش و تحرک را حفظ کرد.

۲۳- بیماری دیسک بین مهره ای (Intervertebral Disc Disease – IVDD)

در این بیماری، دیسک بین مهره ای ستون فقرات دچار بیرون زدگی یا پارگی می شود و به نخاع فشار وارد می کند. این بیماری در سگ های نژاد کوتاه مانند داشهوند شایع است.

علائم: درد شدید در گردن یا کمر، سفتی بدن، لرزش، ضعف پاها، ناتوانی در راه رفتن، بی اختیاری ادرار یا مدفوع، فلجی جزئی یا کامل

علت: فرسودگی یا پارگی دیسک بین مهره ها، معمولاً به دلیل جهش، سقوط، ضربه یا به طور ژنتیکی در نژادهای مستعد

درمان: در موارد خفیف، داروهای ضد درد، استراحت مطلق و فیزیوتراپی مؤثر است. در موارد شدید یا در صورت فلجی، جراحی برای برداشت دیسک فشرده شده ضروری است. استفاده از پله یا رمپ و پرهیز از پرش می تواند از بروز آن جلوگیری کند.

۲۴- دررفتگی کشکک زانو (Patellar Luxation)

در این بیماری، کشکک زانو از جای طبیعی خود (شکاف استخوان ران) خارج می شود که باعث لنگش و درد در اندام های عقبی سگ می شود.

علائم: سگ هنگام راه رفتن به طور ناگهانی یکی از پاها را بالا می گیرد، هنگام دویدن متوقف می شود یا پای خود را کشیده راه می برد، گاهی صدای “تق” شنیده می شود

علت: ژنتیک مهم ترین عامل است. رشد غیرطبیعی استخوان های ران یا ساق، اختلال در تراز زانو یا ماهیچه ها نیز نقش دارند. نژادهای کوچک مانند پامرانیان، پودل و شی تزو بیشتر در معرض هستند.

درمان: در موارد خفیف، مدیریت وزنی و مکمل کفایت می کند. در موارد شدید، جراحی برای قرار دادن کشکک در موقعیت درست ضروری است. غربالگری ژنتیکی در نژادهای مستعد توصیه می شود.

۲۵- سرطان استخوان (Osteosarcoma)

نوعی سرطان بدخیم و تهاجمی استخوان که معمولاً در اندام های جلویی سگ های نژاد بزرگ دیده می شود و رشد بسیار سریعی دارد.

علائم: لنگش بدون دلیل مشخص، تورم در محل استخوان، درد شدید، کاهش اشتها و وزن، شکستگی خودبه خود استخوان در موارد پیشرفته

علت: علت دقیق ناشناخته است، ولی ژنتیک، سن بالا و نژاد (بخصوص نژادهای غول پیکر مانند رتریورها و دانمارکی ها) نقش دارند.

درمان: قطع عضو آسیب دیده برای حذف تومور، شیمی درمانی برای جلوگیری از متاستاز، مسکن های قوی برای کاهش درد. این نوع سرطان بسیار تهاجمی است و حتی با درمان، پیش آگهی اغلب محدود است. مراقبت تسکینی نیز نقش مهمی دارد.

بیماری های چشمی سگ ها (Ophthalmic Diseases)

۲۶- آب مروارید (Cataracts)

آب مروارید با کدر شدن عدسی چشم باعث تاری دید و مشکل در شناسایی محیط می شود و اغلب در اثر پیری، دیابت یا عوامل ژنتیکی بروز می کند. در مراحل پیشرفته، جراحی تعویض عدسی پیشنهاد می شود؛ در غیر این صورت، با ایمن سازی محیط و کنترل شرایط می توان کیفیت زندگی سگ را حفظ کرد.

علائم: کدر شدن چشم، برخورد با اشیاء، کاهش بینایی، تغییر رنگ مردمک به خاکستری یا سفید، مشکل در دید شب​

علت: پیری، دیابت، آسیب فیزیکی به چشم، ژنتیک (بویژه در نژادهایی مثل پودل و کوکر اسپانیل)، مصرف برخی داروها و بیماری های التهابی

درمان: در موارد پیشرفته، جراحی برای خارج کردن عدسی کدر و جایگزینی آن با عدسی مصنوعی انجام می شود. در موارد غیرقابل جراحی، تمرکز بر مدیریت شرایط و ایمن سازی محیط زندگی سگ است.

۲۷- گلوکوم (Glaucoma)

گلوکوم بیماری دردناکی است که با افزایش فشار داخل چشم، قرمزی و گاهی نابینایی ناگهانی همراه است و در صورت عدم درمان، بینایی را از بین می برد.
درمان شامل استفاده از داروهای کاهنده فشار و در موارد حاد، جراحی یا تخلیه چشم برای جلوگیری از درد و آسیب دائمی است.

علائم: افزایش فشار چشم، قرمزی، درد، بزرگ شدن چشم، نابینایی ناگهانی، ریزش اشک، حساسیت به نور

علت: انسداد مسیر خروج مایع درون چشم که منجر به تجمع فشار می شود. گلوکوم ممکن است ارثی یا ثانویه به علت التهاب، تومور یا آسیب چشمی باشد.

درمان: داروهای کاهش فشار داخل چشم (مانند تیمولول، لاتانوپروست)، در موارد شدید، جراحی یا برداشتن چشم برای تسکین درد. درمان سریع برای جلوگیری از کوری ضروری است​.

بیماری های ژنتیکی و نژادی سگ ها (Genetic and Breed Disorders)

۲۸- دیسپلازی مفصل ران (Hip Dysplasia)

این بیماری یک اختلال ساختاری در مفصل لگن است که باعث می شود سر استخوان ران به درستی در حفره لگن قرار نگیرد. در نتیجه ی این ناهماهنگی، مفصل دچار فرسایش، التهاب و در نهایت آرتروز می شود.

نژادهای مستعد: لابرادور رتریور، ژرمن شپرد، گلدن رتریور، سنت برنارد، رودزیان ریجبک

علائم: لنگش یا سختی در حرکت، مشکل در برخاستن، پرهیز از فعالیت های بدنی، تحلیل عضله ران

درمان: کاهش وزن، فیزیوتراپی، داروهای ضد التهاب، مکمل های غضروف ساز (گلوکزامین)، و در موارد پیشرفته، جراحی هایی مانند تعویض مفصل یا استئوتومی لگن​

۲۹- سندروم براکی سفالیک (Brachycephalic Airway Syndrome)

نژادهای پوزه کوتاه به دلیل ناهنجاری های آناتومیک در مجاری تنفسی فوقانی مانند تنگی سوراخ بینی، کام نرم کشیده و نای باریک، با مشکلات تنفسی مواجه هستند.

نژادهای مستعد: بولداگ انگلیسی، پاگ، بوستون تریر، شیه تزو، فرنچ بولداگ

علائم: خرناس شبانه، تنفس با دهان باز، غش کردن در گرما، عدم تحمل ورزش، تنگی نفس

درمان: مدیریت وزن، اجتناب از گرما، استفاده از قلاده سینه ای، و در موارد شدید، جراحی اصلاحی برای باز کردن راه هوایی (مانند رینوپلاستی، کوتاه کردن کام نرم)​

۳۰- صرع ایدیوپاتیک (Idiopathic Epilepsy)

نوعی اختلال عصبی ژنتیکی است که بدون علت ساختاری مشخص در مغز، باعث بروز حملات تشنجی تکرارشونده می شود.

نژادهای مستعد: بوردر کولی، پودل، بلژین شپرد، لابرادور، ژرمن شپرد، ویمرنر

علائم: تشنج های ناگهانی، لرزش بدن، از دست رفتن هوشیاری موقت، سفت شدن عضلات، حرکات غیرارادی

درمان: داروهای ضدتشنج مانند فنوباربیتال، لومتارژین یا پوتاسیم بروماید. درمان مادام العمر است و هدف، کاهش دفعات و شدت حملات است​.

بیماری های تغذیه ای و متابولیک سگ ها (Nutritional and Metabolic Disorders)

۳۱- سوءتغذیه (Malnutrition)

کمبود یا نبود مواد مغذی حیاتی مانند پروتئین، چربی های ضروری، ویتامین ها و مواد معدنی، به ویژه در سگ های رهاشده یا بی خانمان مشاهده می شود.

علائم: ضعف عمومی، کاهش رشد، خشکی و پوسته پوسته شدن پوست، ضعف سیستم ایمنی، ابتلا به بیماری های عفونی

درمان: بازسازی تدریجی رژیم غذایی تحت نظر دامپزشک، مکمل های تغذیه ای، کنترل انگل ها و مراقبت دارویی جهت احیای دستگاه گوارش و سیستم ایمنی

۳۲- چاقی مفرط (Obesity)

یکی از رایج ترین مشکلات سگ های خانگی است که باعث فشار بیش ازحد بر مفاصل، قلب و اندام های داخلی می شود و طول عمر حیوان را کاهش می دهد.

علت: رژیم غذایی پرکالری، تحرک کم، عقیم سازی بدون مدیریت متابولیک، سن بالا

عوارض: افزایش خطر دیابت، آرتروز، بیماری قلبی، مشکلات تنفسی، مقاومت به انسولین

درمان: رژیم کم کالری و کنترل شده، افزایش فعالیت بدنی، بازی های هوشمندانه برای تحرک ذهنی و فیزیکی، نظارت دقیق بر وزن

۳۳- دیابت قندی (Canine Diabetes Mellitus)

اختلال در متابولیسم انسولین، به ویژه در سگ های ماده، مسن یا چاق، که بدون درمان، می تواند به کوری، نارسایی کلیه و کتواسیدوز منجر شود.

علائم: افزایش تشنگی، ادرار زیاد، کاهش وزن با وجود اشتهای زیاد، عفونت های مکرر، کدر شدن چشم ها (آب مروارید دیابتی)

درمان: تزریق روزانه انسولین، رژیم غذایی خاص با فیبر بالا و شاخص گلیسمی پایین، پایش قند خون، کنترل وزن و پرهیز از خوراکی های پرکربوهیدرات​

۳۴- بیماری های کبدی و کلیوی

کبدی (Liver Disease): علائمی مانند زردی چشم و لثه ها، استفراغ، بی اشتهایی، ادرار تیره، تغییر رنگ مدفوع و گیجی دیده می شود. علل آن شامل مسمومیت، بیماری های ژنتیکی، عفونت ها یا داروها است. درمان شامل داروهای محافظت کننده از کبد (مثل سیلی مارین)، رژیم غذایی کبدی و درمان علت زمینه ای است​

کلیوی (Chronic Kidney Disease): اغلب در سگ های مسن دیده می شود. علائمی مثل افزایش ادرار و تشنگی، بوی بد دهان، زخم دهان و ضعف بروز می کند. درمان شامل تغذیه با غذای کم فسفر، مایعات درمانی و داروهای حمایتی است​

طبق توصیه های American Kennel Club (AKC) و منابع معتبر دامپزشکی، توجه به نژاد، سابقه خانوادگی، رژیم غذایی، فعالیت بدنی و چکاپ های منظم، کلید حفظ سلامت سگ و پیشگیری از بیماری های ژنتیکی و متابولیک است. شناخت ویژگی های خاص هر نژاد و تأمین نیازهای زیستی آن، شرط اول پرورش سالم حیوان خانگی است.

سوالات متداول

تفاوت بیماری های مسری و غیرمسری سگ ها در چیست؟

بیماری های مسری مانند پاروا یا سرفه لانه ای از طریق تماس مستقیم، ترشحات تنفسی یا اشیای آلوده منتقل می شوند. در مقابل، بیماری های غیرمسری مانند دیسپلازی مفصل ران یا کم کاری تیروئید معمولاً منشأ ژنتیکی، فیزیکی یا سبک زندگی دارند و از سگی به سگ دیگر منتقل نمی شوند.

چرا بعضی نژادها بیشتر مستعد بیماری های خاص هستند؟

ژن ها نقش اصلی را دارند. اصلاح نژادهای خاص می تواند استعداد ابتلا به برخی بیماری ها را افزایش دهد. مثلاً سگ های گلدن رتریور بیشتر در معرض سرطان هستند، و داشهوندها به دلیل فرم بدنی شان در خطر ابتلا به بیماری دیسک بین مهره ای (IVDD) قرار دارند.

آیا استرس یا تغییرات محیطی می توانند باعث بیماری در سگ شوند؟

استرس مزمن می تواند سیستم ایمنی سگ را ضعیف کند و او را در برابر بیماری هایی مانند عفونت ها، مشکلات گوارشی (مثل کولیت) یا حتی بیماری های پوستی مانند لیس زخم استرسی، آسیب پذیرتر کند.

تفاوت بیماری های حاد و مزمن در سگ ها چیست؟

بیماری های حاد به طور ناگهانی و شدید ظاهر می شوند (مانند مسمومیت یا ویروس پاروا) ولی معمولاً کوتاه مدت هستند. بیماری های مزمن تدریجی و طولانی مدت هستند (مثل دیابت یا آرتروز) و نیاز به مدیریت بلندمدت دارند.

چرا علائم اولیه برخی بیماری ها توسط صاحبان سگ نادیده گرفته می شود؟

سگ ها به طور غریزی درد یا ضعف را پنهان می کنند. علائمی مانند کاهش خفیف فعالیت، کم اشتهایی جزئی یا تغییرات رفتاری ممکن است نشانه اولیه بیماری باشند ولی معمولاً مورد توجه قرار نمی گیرند.

کدام بیماری ها در سگ ها پنهان هستند و علائم واضحی ندارند؟

برخی بیماری ها مانند نارسایی کلیه، بیماری کبد یا کرم قلب در مراحل اولیه هیچ علامت ظاهری ندارند. برای شناسایی زودهنگام این بیماری ها، معاینه های منظم و آزمایش های دوره ای ضروری است.

رژیم غذایی و تغذیه چه نقشی در بروز یا کنترل بیماری های سگ دارد؟

تغذیه ضعیف می تواند سیستم ایمنی را تضعیف کند و زمینه ساز بیماری هایی مانند چاقی، دیابت یا التهاب لوزالمعده شود. رژیم های درمانی خاص با مواد مغذی مناسب می توانند به مدیریت بیماری های کلیوی یا آلرژی های غذایی کمک کنند.

آیا بیماری هایی وجود دارند که فقط در سگ های مسن دیده می شوند؟

برخی بیماری های وابسته به سن مانند زوال شناختی (آلزایمر سگ)، آرتروز یا سندرم کوشینگ معمولاً در سگ های پیر رخ می دهند و به مراقبت های خاص دوران سالمندی نیاز دارند.

چه بیماری های نوظهور یا تازه شناسایی شده ای در سگ ها دیده می شوند؟

بیماری هایی مانند آنفلوانزای سگ (نوع H3N2)، بیماری های ناشی از کنه مثل ارلیشیوز و بیماری های خودایمنی مانند کم خونی همولیتیک خودایمنی (IMHA)، به دلیل تغییرات اقلیمی و پیشرفت در ابزار تشخیص، بیشتر شناسایی می شوند.

چطور ممکن است یک بیماری در سگ، منجر به بیماری دیگری شود؟

برخی بیماری ها می توانند زنجیره ای از مشکلات ایجاد کنند. مثلاً دیابت ممکن است باعث آب مروارید و نابینایی شود. آلرژی های پوستی مزمن می توانند منجر به عفونت های باکتریایی ثانویه شوند. شناسایی علت اصلی بیماری اهمیت زیادی دارد.